Λέσχη Ανάγνωσης

Καλβίνο, ο σύγχρονος κλασικός
Οι «Δύσκολοι Ερωτες» επανακυκλοφορούν στα ελληνικά σε μετάφραση Ανταίου Χρυσοστομίδη

Της Ολγας Σελλα

Οι ήρωές του είναι καθημερινοί, απλοί, αδιάφοροι, λούμπεν. Κι όλοι έχουν να παλέψουν με την ίδια δυσκολία, αυτή που όλους μας έχει βασανίσει: με τους «Δύσκολους έρωτες», με ανεκπλήρωτα πάθη, με φαντασιώσεις, με εμμονές και φοβίες, με λόγια που ποτέ δεν ειπώθηκαν και άλλα που ειπώθηκαν κι ύστερα μετανιώσαμε.

«Οι δύσκολοι έρωτες» του Ιταλο Καλβίνο είναι το πιο γνωστό βιβλίο του Ιταλού συγγραφέα στην Ελλάδα. Μικρά διηγήματα και δύο νουβέλες, ίσα ίσα που γνωρίζουμε τους ήρωες, ίσα ίσα που προλαβαίνουμε να παρακολουθήσουμε την αγωνιώδη διαδρομή της επιθυμίας τους. Κι όμως γοητευόμαστε, ταυτιζόμαστε, θυμώνουμε, εκπλησσόμαστε με όσα τους συμβαίνουν.

Πριν από λίγες μέρες επανακυκλοφόρησαν «Οι δύσκολοι έρωτες», με την υπογραφή του «επίσημου» μεταφραστή του στην Ελλάδα, του Ανταίου Χρυσοστομίδη, από τις εκδόσεις «Καστανιώτης», όπου θα συγκεντρωθεί το σύνολο των έργων του Καλβίνο που κυκλοφορούν στην Ελλάδα. Θα ακολουθήσουν «Τα κοσμοκωμικά», «Αν μια νύχτα του χειμώνα ένας ταξιδιώτης», και το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Palomar». «Ο τίτλος προέρχεται από την ονομασία του αγγλικού αστεροσκοπείου. Και παραπέμπει σ’ αυτό που και ο ίδιος κάνει στο βιβλίο του: κάθεται και παρατηρεί τον κόσμο γύρω του», λέει ο Ανταίος Χρυσοστομίδης, που θεωρεί το «Palomar» απ’ τα πιο δύσκολα πράγματα που έχει κάνει ποτέ στη μετάφραση.

Τρία είναι τα πιο γνωστά έργα του Καλβίνο στην Ελλάδα: οι «Δύσκολοι έρωτες», οι «Αόρατες πόλεις» και το «Αν μια νύχτα του χειμώνα ένας ταξιδιώτης» - «το μυθιστόρημα όπου για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε ο όρος “μεταμοντέρνο”, ένα βιβλίο που μοιάζει με τις μπάμπουσκες. Ολο το ανοίγεις και όλο απλώνεται. “Οι δύσκολοι έρωτες” είναι μία σειρά από διηγήματα που όλα ξεκινούν με τη λέξη περιπέτεια: Η περιπέτεια μια κολυμβήτριας, η περιπέτεια ενός στρατιώτη, η περιπέτεια ενός μύωπα, η περιπέτεια ενός ζευγαριού... και έχουν όλα κοινό θέμα: το πώς οι άνθρωποι δεν βρίσκονται. Το πώς δεν μπορούν να ερωτευτούν, το πώς δεν μπορούν να είναι ευτυχισμένοι. Είμαστε στα χρόνια της βιομηχανικής έκρηξης στην Ιταλία, υπάρχει μια έντονη αισιοδοξία, κι εκείνος έρχεται και λέει “εμείς είμαστε ανίκανοι, γιατί πάντα κάτι μας φταίει, κάτι μικρό”. Είναι διηγήματα με τρομερή φαντασία και τρομερή ευφυΐα. Νομίζω ότι είναι η πιο ευφυής σειρά διηγημάτων που έχω διαβάσει ποτέ», λέει ο Ανταίος Χρυσοστομίδης, που ομολογουμένως παθιάζεται όταν μιλάει για τον Καλβίνο. Περιγράφει τα διηγήματα, τις αναστολές των ηρώων, τις υποθέσεις που κάνουν και εντέλει ανολοκλήρωτη την καθημερινή ζωή. Είναι το πρώτο βιβλίο που μετέφρασε ο Ανταίος Χρυσοστομίδης, και τώρα το ξαναδούλεψε «σεβόμενος τον παλιό μεταφραστικό μου εαυτό. Σεβάστηκα τις μεταφραστικές επιλογές που είχα κάνει, και άλλαξα μόνο ορισμένα πράγματα που έχουν αλλάξει στο σημερινό μου λεξιλόγιο. Επανέφερα όμως αρκετά από όσα είχε κόψει η επιμελήτρια, και τότε δεν μπορούσα να επιβάλω. Δηλαδή, ο Καλβίνο είναι πολύ ιδιαίτερος και αιρετικός όσον αφορά τη σύνταξη. Προτιμάει να είναι λειτουργικός και ας μην είναι φιλολογικά σωστός. Κάνει ό,τι τον βολεύει στο ρυθμό της γλώσσας. Είναι ένας συγγραφέας που παίζει με τους ρυθμούς του κειμένου. Θα έλεγα ότι η αναθεωρημένη μετάφραση είναι ακόμα πιο πιστή στον Καλβίνο. Εγραψε τους “Δύσκολους έρωτες” λίγο μετά την εισβολή των Ρώσων στην Ουγγαρία. Τότε έφυγε από το PCI και ως συγγραφέας στράφηκε περισσότερο στο άτομο. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, στις δύο νουβέλες που αποτελούν την ενότητα “Δύσκολη ζωή”, είναι ο πρώτος που αντιλαμβάνεται το θέμα της οικολογίας, μιλώντας για το νέφος και την ανικανότητα του ανθρώπου μπροστά στη φύση. Είναι πολύ μπροστά από την εποχή του. Ο Καλβίνο είναι ο σημαντικότερος συγγραφέας της Ιταλίας στον 20ό αιώνα, είναι ένας σύγχρονος κλασικός, χωρίς να παραβλέπω τον Σβέβο και τον Γκάντα», καταλήγει ο Ανταίος Χρυσοστομίδης.

Ο Ιταλο Καλβίνο πέθανε το 1985. Ενα χρόνο νωρίτερα είχε έρθει στην Ελλάδα και συναντήθηκε με τον Ελληνα μεταφραστή του: «Δουλειά μου είναι να παρατηρώ τη ζωή, να καταγράφω εμπειρίες, να ψάχνω την αλήθεια, κι ας ξέρω πολύ καλά ότι υπάρχουν βεβαίως πολλές πολλές αλήθειες...», του είχε πει σ’ εκείνη τη συνάντηση.

«Οι δύσκολοι έρωτες» του Ιταλο Καλβίνο, μετ. Ανταίος Χρυσοστομίδης, εκδ. Καστανιώτης, σελ. 328.

Hμερομηνία : 19/7/08
Πηγή: kathimerini