Καλές Γιορτές

Χρόνια πολλά και ευτυχισμένο το 2010!

Άνθρωποι και ποντίκια

[Άνθρωποι και ποντίκια] [Of Mice and Men by John Steinbeck]

[Previously titled “Something that Happened”]

Ένας τίτλος επηρεασμένος από το ποίημα του Σκωτσέζου ποιητή Robert Burns, “To a Mouse”.

Small, crafty, cowering, timorous little beast, But little Mouse, you are not alone,
O, what a panic is in your little breast! In proving foresight may be vain:
You need not start away so hasty The best laid schemes of mice and men
With hurrying scamper! Go often askew,
I would be loath to run and chase you, And leave us nothing but grief and pain,
With murdering plough-staff. For promised joy!

I'm truly sorry man's dominion Still you are blest, compared with me!
Has broken Nature's social union, The present only touches you:
And justifies that ill opinion But oh! I backward cast my eye,
Which makes thee startle On prospects dreary!
At me, thy poor, earth born companion And forward, though I cannot see,
And fellow mortal! I guess and fear!

I doubt not, sometimes, but you may steal;
What then? Poor little beast, you must live!
An odd ear in twenty-four sheaves
Is a small request;
I will get a blessing with what is left,
And never miss it.

Your small house, too, in ruin!
Its feeble walls the winds are scattering!
And nothing now, to build a new one,
Of coarse grass green!
And bleak December's winds coming,
Both bitter and keen!

You saw the fields laid bare and wasted,
And weary winter coming fast,
And cozy here, beneath the blast,
You thought to dwell,
Till crash! the cruel plough past
Out through your cell.

That small bit heap of leaves and stubble,
Has cost you many a weary nibble!
Now you are turned out, for all your trouble,
Without house or holding,
To endure the winter's sleety dribble,
And hoar-frost cold.

ΑΝΑΛΥΣΗ

Θέματα

Αδυναμία

Η ιστορία -του Τζορτζ και του Λένι- πλαισιώνεται από την περίοδο της Παγκόσμιας Οικονομικής Ύφεσης του 1929 ή Μεγάλης Ύφεσης (Great Depression) η οποία ξεκίνησε από της Ηνωμένες Πολιτείες και διάρκεσε ως και δέκα χρόνια σε ορισμένες χώρες. Η Πρωτογενής Παραγωγή υπέφερε από τη μείωση τη ζήτησης και της πτώσης των τιμών στα αγροτικά προϊόντα. Τα αγροκτήματα δεν μπορούσαν πλέον να συντηρήσουν το εργατικό δυναμικό στις καλλιέργειες κι έτσι πολύς κόσμος έμεινε άνεργος και/ή άστεγος.

Παρ’ όλο που η δράση είναι άμεσα συνδεδεμένη με την κοινωνικοοικονομική κατάσταση που προκλήθηκε από αυτό το φαινόμενο, ο συγγραφέας δεν ασχολείται με το φαινόμενο σε πολιτικό επίπεδο, μένοντας συγκεντρωμένος περισσότερο στη φύση των διαπροσωπικών σχέσεων εκείνη την εποχή διαλέγοντας για ήρωες του ανθρώπους που φαίνονται εξαιρούμενοι από το «Αμερικάνικο Όνειρο» ανεξαρτήτως των περιστάσεων που επέβαλε η «Μεγάλη Ύφεση».

Ο κάθε χαρακτήρας αδυνατεί με τον δικό του τρόπο να καλυτερεύσει τη ζωή του.

Ο Τζορτζ αδυνατεί να αποκτήσει δικό του κομμάτι γης λόγω της οικονομικής του κατάστασης και της αδυναμίας που έχει στο Λένι και που η φροντίδα του οποίου επιβραδύνει της προσπάθειές του να συγκεντρώσει χρήματα. Ο Λένι επίσης αδυνατεί, λόγω της πνευματικής του κατωτερότητας η οποία τον αφήνει εξαρτώμενο από τον Τζωρτζ. Ο Κάντυ αδυνατεί λόγω της ηλικίας του. Ο Κρουξ αδυνατεί λόγω του τραυματισμού του στη πλάτη και στη φυλετική διαφορά του.

Όνειρα και Προσδοκίες

Τα όνειρα και οι προσδοκίες είναι το μεγαλύτερο θέμα στο έργο του Στάινμπεκ. Είναι αυτά που υποκινούν και συνεπώς αυτά που καθορίζουν τη μοίρα των χαρακτήρων του σ’ ολόκληρο το έργο. Στο τέλος τα όνειρα του καθ’ ενός ξεχωριστά συνυφαίνονται και συνδέονται με την απόκτηση ενός αγροκτήματος.

Ο Τζορτζ ονειρεύεται να αποκτήσει ένα μικρό κομμάτι γης και να είναι ο κύριος του εαυτού του.

Ο Λένι ονειρεύεται και προσδοκεί τη μέρα που θα ζήσει στο αγρόκτημα όπου θα μπορέσει επιτέλους να αποχαλινωθεί και να ικανοποιήσει την αίσθηση της υφής του -τη ψύχωσή του με τα μαλακά πράγματα και τα κουνέλια.

Ο Κάντυ ονειρεύεται να επανακτήσει τη χαμένη από τα γηρατειά του χρησιμότητα. Ταυτίζεται με το βρόμικο γέρικο σκυλί του, που το σκότωσαν γιατί τους ήταν ενόχληση, και νιώθει πως τώρα που έχει κι αυτός γεράσει και δεν είναι ικανός να συνεχίσει στη δούλεψη θα τον διώξουν από το αγρόκτημα, όπου θα πεθάνει μη μπορώντας να συντηρήσει τον εαυτό του.

Ο Κρουξ με τη σειρά του επιθυμεί να έχει σεβασμό και την αποδοχή των γύρω του και ονειρεύεται πως θα μπορούσε στην σχέση του, και στη μελλοντική συμβίωσή του στο αγρόκτημα, με το Λένυ, τον Κάντυ και τον Τζωρτζ οι οποίοι φαίνονται να μην τον περιθωριοποιούν όπως οι υπόλοιποι, να το βιώσει επιτέλους.

Η γυναίκα του Κέρλυ από την άλλη ονειρεύεται μια μέρα να γίνει διάσημη για να σταματήσει ο κόσμος να την αγνοεί και να την προσπερνά από φόβο όπως τώρα.

Μοναξιά

Η Μοναξιά παίζει μεγάλο ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας, και αποτελεί, το μόνο θέμα στο οποίο κάνει τόση αναφορά ο Στάινμπεκ κατά τη διάρκεια του έργου.

Κατ’ αρχάς, ο συγγραφέας κάνει διακριτικές νύξεις για την ύπαρξη του θέματος «Μοναξιά» στο έργο, αφού έχει τοποθετήσει την ιστορία κοντά στην πόλη Soledad που σημαίνει «μοναξιά» στα ισπανικά.

Επίσης από την αρχή της ιστορίας, όταν ο Τζορτζ διηγιέται για πολλοστή όπως υπαινίσσεται ο διάλογος την ιστορία για το πώς θα ζούνε στη φάρμα που θα αποκτήσουν, ο Τζορτζ ξεκινά περιγράφοντας τη σχέση που έχουν αυτός και ο Λένι. Λέει πως αντίθετα με άλλους εργάτες που είναι μόνοι, ο Λένι και ο Τζορτζ έχουν και προστατεύουν ο ένας τον άλλο. Η μοναδικότητα της σχέσης του Λένι και του Τζορτζ ενισχύεται στη συνέχεια όταν φτάνουν στη φάρμα όπου θα πιάσουν δουλειά. Το Αφεντικό τους δυσκολεύεται να πιστέψει πως ο Τζορτζ προσέχει το Λένι αφιλοκερδώς. Ο Σλιμ σχολιάζει πως είναι καλά που ταξιδεύουν μαζί σε ένα κόσμο που ο καθένας φοβάται ο ένας τον άλλο. Τέλος ο Κρουξ έρχεται να αποτυπώσει καλύτερα το πρόβλημα της μοναξιάς σε μια δήλωση που περιγράφει απόλυτα τη σχέση του Λένι και του Τζορτζ όπου λέει:

“A guy goes nuts if he ain't got nobody. Don't make no difference who the guy is, long's he's with you.”

«Ένας άντρας τρελαίνεται όταν δεν έχει κάποιον. Δεν έχει σημασία ποιος είναι αυτός ο κάποιος, φτάνει να είναι μαζί σου.»

Είναι αξιοσημείωτη ειρωνεία ότι ενώ ο Τζορτζ συχνά αγανακτεί από τη χαζομάρα του Λένι, υπολογίζοντας ότι θα μπορούσε να είχε καταφέρει όσα ήθελε μέχρι τώρα αν δεν τον είχε στο πλευρό του, πιθανότατα να ήταν αυτή η φιλία του με τον Λένι που ώθησε τον Κάντυ να τον εμπιστευθεί με τις οικονομίες του. Εκτός του ότι ο Λένι είναι αυτός που ομολογεί το σχέδιο να αγοράσουν δικό τους κτήμα στον Κάντυ, ο τελευταίος βλέποντας ίσως την προστατευτικότητα του Τζορτζ απέναντι στον αδύναμο φίλο του ωθείται στον να τον εμπιστευτεί, παρ’ όλο που είναι νεοφερμένος και δεν τον γνωρίζει καλά.

Η μοναξιά στους υπόλοιπους χαρακτήρες είναι εκείνο που εξυψώνει τη σχέση του Λένι και του Τζορτζ. Ο Κάντυ είναι μόνος του όπως και οι υπόλοιποι εργάτες είναι μόνοι μέσα στη συμβίωσή τους. Ο Κρουξ, είναι κι αυτός μόνος και πικρόχολος αφού είναι συνεχώς παραγκωνισμένος και κακομεταχειρισμένος από τους υπόλοιπους, σε σημείο που αντιμετωπίζει τη μοναξιά του ως το μόνο του αγαθό, τη μόνη του πολυτέλεια. Βλέπουμε ότι αφήνει τον εαυτό του να μιλήσει πρώτη φορά στο Λένι αφού ξέρει πως η νοητική του ανεπάρκεια τον εμποδίζει να του συμπεριφερθεί ρατσιστικά.

Τέλος η μοναξιά είναι εκείνο που οδηγεί το έργο με τη δολοφονία της γυναίκας του Κέρλυ στην κορύφωση. Η γυναίκα του Κέρλυ είναι κι αυτή μόνη. Το όνειρό της μεγαλώνοντας ήταν να γίνει ηθοποιός στο κέντρο της προσοχής όλων. Αντ’ αυτού παντρεύεται με ένα απογοητευτικό σύντροφο που την ζηλεύει και την απομονώνει. Εκείνη διεκδικεί τη σημασία των γύρω της που είναι όλοι εργάτες και που τους θεωρεί κατώτερους και αξιοθρήνητους, που αποτελούν όμως τη μόνη της επιλογή για παρέα.

Αξίζει να σημειωθεί σ’ αυτό το σημείο, πως στην πρώτη θεατρική παράσταση του έργου, το 1939 ο Στάινμπεκ, εξήγησε σ’ ένα γράμμα του στην ηθοποιό που θα υποδυόταν το ρόλο της Γυναίκας του Κέρλυ, πως η γυναίκα αυτή δεν είχε σεξουαλική επιθυμία απέναντι στους εργάτες, αλλά γνωρίζει ενστικτωδώς ότι αν είναι να της δώσουν οποιαδήποτε προσοχή ή σημασία, είναι γιατί τη βρίσκουν σεξουαλικά ποθητή. Είναι περισσότερη η δίψα της για κάποια επαφή.

The expanded role of Curley's wife was played by Claire Luce, to whom Steinbeck explained the role in a letter: "She is not highly sexed particularly but knows instinctively that if she is to be noticed at all, it will be because someone finds her sexually desirable. . . . Her craving for contact is immense."

Είναι αυτή της η ανάγκη που την ώθησε να συνομιλήσει μόνη με το Λένι και που τελικά οδήγησε στο θάνατό της.

Μοίρα

Η ύπαρξη της Μοίρας γίνεται όλο και ποιο αισθητή όσο εκτυλίσσεται η ιστορία. Με συγγραφικούς μηχανισμούς ελληνικής τραγωδίας ο συγγραφέας προϊδεάζει καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου τον αναγνώστη για την επικείμενη συμφορά.

Με την εισαγωγή του Λένι, ο αναγνώστης υποψιάζεται πως η συμφορά, θα είναι αποτέλεσμα κάποιας αθέλητης πράξης του αγαθού χαζούλη. Η υποψία αυτή ενδυναμώνεται με την εμφάνιση του Κέρλυ, ο οποίος εξ’ αρχής τον εχθρεύεται γιατί είναι ποιο μεγαλόσωμος από αυτόν και προσπαθεί να τον εκφοβίσει για να αποδείξει την υπεροχή του, καθώς και με την εμφάνιση της γυναίκας του την οποία όλοι αποφεύγουν φοβούμενη τον Κέρλυ. Όταν τελικά ο Κέρλυ του επιτίθεται, και καταλήγει να τραυματίζει το χέρι του ο αναγνώστης εφησυχάζεται στιγμιαία αφού αυτή η απειλή εξουδετερώθηκε σχεδόν ανώδυνα.

Ο θάνατος του σκύλου το Κάντυ έρχεται μετά να προμηνήσει το θάνατο του Λένι. Όπως ο Κάντυ δεν μπορεί πλέον να προστατεύσει το σκύλο του από τους άλλους, έτσι κι ο Τζορτζ δε μπορεί να προστατεύει το Λένι όταν σκοτώνει τη Γυναίκα του Κέρλυ. Για το μόνο που μετανιώνει ο Κάντυ είναι που δε σκότωσε ο ίδιος το σκυλί του, κάτι που το θεωρούσε ποιο ανθρώπινο και ποιο αξιοπρεπές, λάθος που δεν έκανε ο Τζορτζ με το Λένι.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι ο Στάινμπεκ όταν ερωτήθηκε από τη γυναίκα του γιατί δεν έδωσε όνομα σ’ ένα βασικό χαρακτήρα όπως τη γυναίκα του Κέρλυ, αυτός απάντησε πως είχε καλό λόγο να μη της δώσει όνομα, αφού για την ιστορία δεν είναι πρόσωπο, αλλά ένα σύμβολο, και πως δεν έχει καμία ιδιότητα εκτός από το να είναι κάτι καταστροφικό, ανατρεπτικό και ένας κίνδυνος για το Λένι.

Elaine Steinbeck, the writer's widow, recalls: "I asked John once, 'Why didn't you name Curley's wife?' And he said, 'For one good reason. She's not a person, she's a symbol. She has no function, except to be a foil -- and a danger to Lennie."

Πωλίνα Κολατσή

[Η Πωλίνα Κολατσή είναι μέλος της Λέσχης Ανάγνωσης «Όμιλος Φίλων Βιβλίου»]

Ο πύργος, Φράντς Κάφκα

Ενδιαφέρουσες ιστοσελίδες για το επόμενο βιβλίο του Ομίλου Φίλων Βιβλίου

http://anagnosi.blogspot.com/2008/03/blog-post.html

NAUTILUS

http://www.serrelib.gr/eisigisi1_3.html

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CF%81%CE%B1%CE%BD%CF%84%CF%82_%CE%9A%CE%AC%CF%86%CE%BA%CE%B1

"Άνθρωποι και ποντίκια" Τζον Στάινμπεκ

Πριν 58 χρόνια γράφτηκε το πιο πάνω σημείωμα από τον Άγγελο Τερζάκη για το έργο που ανεβάστηκε τότε από το Εθνικό Θέατρο στην Αθήνα. Αν κάνετε ¨κλικ" σε κάθε σελίδα θα μπορέσετε να τη διαβάσετε ευδιάκριτα.

Η Αλκυόνη Παπαδάκη στη Λεμεσό

Πολύ μικρός αποδείχτηκε τελικά ο χώρος της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών της Λεμεσού για να δεχτεί τις δεκάδες φίλους της Αλκυόνης Παπαδάκη που συγκεντρώθηκαν εκεί στις 5 Δεκεμβρίου για να παρακολουθήσουν τη παρουσίαση του βιβλίου της :

“αν ήταν όλα… αλλιώς”.

ΑΠΟ ΤΙΣ Ε Κ ΔΟ Σ Ε Ι Σ Κ Α Λ Ε Ν Τ Η

Σε μια φιλική και ζεστή ατμόσφαιρα, η Αλκυόνη Παπαδάκη, ξεδίπλωσε την καρδιά της, συνομίλησε με τους αναγνώστες της και απάντησε σε σωρεία ερωτήσεων. Καλοσύνη, αγάπη, θετική ενέργεια. Αυτή είναι η Αλκυόνη Παπαδάκη.

Το βράδυ μετά από ένα ευχάριστο δείπνο που είχαμε τα μέλη της λέσχης ανάγνωσης “Όμιλος Φίλων Βιβλίου” μαζί με την Αλκυόνη Παπαδάκη , είχα την τιμή να την έχω συνοδηγό στο ταξίδι για τη Λάρνακα. Η Αλκυόνη υποσχέθηκε να μου στείλει την ομιλία της και έδωσε το πράσινο φως ώστε να αναρτηθεί στο ιστολόγιο αυτό. Αναμείνατε!

Το «Ιμαρέτ» κέρδισε το Βραβείο Αναγνωστών 2009

Το «Βραβείο Αναγνωστών 2009» απονέμεται στο μυθιστόρημα «Ιμαρέτ - Στη σκιά του ρολογιού» του Γιάννη Καλπούζου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Ένα ιστορικό μυθιστόρημα· ένα μυθιστόρημα με φόντο την Ιστορία, που εκτυλίσσεται στην τουρκοκρατούμενη Άρτα του 1854 και επικεντρώνεται στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, στον απόηχο των όποιων πολεμικών γεγονότων, στους κώδικες συνύπαρξης των λαών, γιατί υπήρξε συνύπαρξη ανάμεσα στις φυλές που ζούσαν τότε στην Άρτα, Έλληνες, Τούρκοι κι Εβραίοι.

Η ψηφοφορία ανέδειξε το αγαπημένο ελληνικό μυθιστόρημα του αναγνωστικού κοινού, που επέλεξε με sms ένα από τα δεκαπέντε της «βραχείας λίστας» που κατήρτισαν με την ψήφο τους μέλη Λεσχών Ανάγνωσης από τις 230 που λειτουργούν σ’ όλη την Ελλάδα και την Κύπρο.

Σημειώνουμε ότι με την ψήφο τους οι αναγνώστες συμμετείχαν κατά 50% στο τελικό αποτέλεσμα ενώ το υπόλοιπο 50% βγήκε από τις ψήφους που έχουν ήδη δώσει οι Λέσχες Ανάγνωσης.

Το «Ιμαρέτ» του Γιάννη Καλπούζου είναι ο πέμπτος νικητής του Βραβείου Αναγνωστών που θέσπισε το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) το 2005.

Τα αγαπημένα μυθιστορήματα των προηγούμενων ετών ήταν:

• το 2005 «Η μέθοδος της Ορλεάνης» της Ευγενίας Φακίνου,
• το 2006 «Αμίλητα βαθιά νερά», της Ρέας Γαλανάκη,
• το 2007 «Ο κύριος Επισκοπάκης» του Ανδρέα Μήτσου και
• το 2008 «Όλα σου τα ‘μαθα μα ξέχασα μια λέξη» του Δημήτρη Μπουραντά.

Το ΕΚΕΒΙ θα βραβεύσει τον νικητή στο πάρτι που θα οργανώσουν οι εκδόσεις Μεταίχμιο την Τρίτη 15 Δεκεμβρίου, στις 20:00 (στον Πολυχώρο Μεταίχμιο, Ιπποκράτους 118, Αθήνα ).

Το βραβείο που θα παραλάβει ο νικητής έχει φιλοτεχνηθεί από τον εικαστικό δημιουργό Διαμαντή Αϊδίνη.

ΠΗΓΗ:
ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΒΛΙΟΥ (ΕΚΕΒΙ)

Παρουσίαση του βιβλίου της ΑΛΚΥΟΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗ “αν ήταν όλα… αλλιώς”

Η Αλκυόνη Παπαδάκη θα είναι μαζί μας στη Λεμεσο!

Οι λέσχες ανάγνωσης “Όμιλος Φίλων Βιβλίου” και “Πυρίον”
σε συνεργασία με τις εκδόσεις ΚΑΛΕΝΤΗ,
σας προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου της
ΑΛΚΥΟΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗ
“αν ήταν όλα… αλλιώς”
το Σάββατο 5 Δεκεμβρίου και ώρα 18:00
στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών
(16ης Ιουνίου 1943, 7 και Βίκτωρος Ουγκώ) στη Λεμεσό.
Το βιβλίο θα παρουσιάσει η φιλόλογος
Μαρία Ξάνθου.


Η ΑΛΚΥΟΝΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ ΜΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ «ΑΝ ΗΤΑΝ ΟΛΑ ΑΛΛΙΩΣ»
ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΨΗΦΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ 2009
ΨΗΦΙΖΟΥΜΕ MEXΡΙ 7 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ ΜΕ SMS ΣΤΟ (0030)54160 ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΒΑ 12

Ε Κ ΔΟ Σ Ε Ι Σ Κ Α Λ Ε Ν Τ Η
Μαυρομιχάλη 11, 106 79 Αθήνα
τηλ.: 210 3601.551 • kalendis@ath.forthnet.gr
www.kalendis.gr
ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑ
Λεωφ. Βουλιαγμένης 85, 166 75 Γλυφάδα
τηλ.: 210 9638.790 • fax: 210 9638.791

Βγήκε η «βραχεία λίστα» για το Βραβείο Αναγνωστών 2009

Βγήκε η «βραχεία λίστα» για το Βραβείο Αναγνωστών 2009

ο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) ξεκινά από σήμερα τη διαδικασία ψηφοφορίας για την ανάδειξη του αγαπημένου ελληνικού μυθιστορήματος της χρονιάς.

Η «βραχεία λίστα» των 15 βιβλίων που κατήρτισαν με την ψήφο τους μέλη Λεσχών Ανάγνωσης από τις 230 που λειτουργούν σ’ όλη την Ελλάδα και την Κύπρο, είναι η εξής (με αλφαβητική σειρά, σύμφωνα με το επώνυμο κάθε συγγραφέα):

Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) ξεκινά από σήμερα τη διαδικασία ψηφοφορίας για την ανάδειξη του αγαπημένου ελληνικού μυθιστορήματος της χρονιάς.

Η «βραχεία λίστα» των 15 βιβλίων που κατήρτισαν με την ψήφο τους μέλη Λεσχών Ανάγνωσης από τις 230 που λειτουργούν σ’ όλη την Ελλάδα και την Κύπρο, είναι η εξής (με αλφαβητική σειρά, σύμφωνα με το επώνυμο κάθε συγγραφέα):

1. Κόκκινο στην πράσινη γραμμή του Βασίλη Γκουρογιάννη, εκδόσεις Μεταίχμιο
(στείλτε ΒΑ 1 στο 54160)
2. Το τέλος του χρόνου καθυστέρησε του Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή, εκδόσεις Μεταίχμιο
(στείλτε ΒΑ 2 στο 54160)
3. Το πάθος χιλιάδες φορές της Ζυράννας Ζατέλη, εκδόσεις Καστανιώτη
(στείλτε ΒΑ 3 στο 54160)
4. Οι αλήθειες των άλλων του Νίκου Θέμελη, εκδόσεις Κέδρος
(στείλτε ΒΑ 4 στο 54160)
5. Ξιφίρ Φαλέρ της Αθηνάς Κακούρη, εκδόσεις Καστανιώτη
(στείλτε ΒΑ 5 στο 54160)
6. Φίλοι και εραστές του Θοδωρή Καλλιφατίδη, εκδόσεις Γαβριηλίδη
(στείλτε ΒΑ 6 στο 54160)
7. Ιμαρέτ του Γιάννη Καλπούζου, εκδόσεις Μεταίχμιο
(στείλτε ΒΑ 7 στο 54160)
8. Ο βιολονίστας του Κώστα Καρακάση, εκδόσεις Ψυχογιός
(στείλτε ΒΑ 8 στο 54160)
9. Ο μύθος του Ηρακλή Σπίλου του Νίκου Κουνενή, εκδόσεις Μεταίχμιο
(στείλτε ΒΑ 9 στο 54160)
10. Υγρό φεγγαρόφωτο της Μαρίας Λαμπαδαρίδου-Πόθου, εκδόσεις Κέδρος
(στείλτε ΒΑ 10 στο 54160)
11. Οι οδοιπόροι της καρδιάς της Εύας Ομηρόλη, εκδόσεις Λιβάνης
(στείλτε ΒΑ 11 στο 54160)
12. Αν ήταν όλα... αλλιώς της Αλκυόνης Παπαδάκη, εκδόσεις Καλέντης
(στείλτε ΒΑ 12 στο 54160)
13. Όλα βαίνουν καλώς εναντίον μας του Γιώργου Σκαμπαρδώνη, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα
(στείλτε ΒΑ 13 στο 54160)
14. Για να δει τη θάλασσα της Ευγενίας Φακίνου, εκδόσεις Καστανιώτη
(στείλτε ΒΑ 14 στο 54160)
15. Λόγια φτερά του Χρήστου Χωμενίδη, εκδόσεις Πατάκη
(στείλτε ΒΑ 15 στο 54160)

Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου προσκαλεί το αναγνωστικό κοινό να επιλέξει, από σήμερα 11 Νοεμβρίου έως τη Δευτέρα 7 Δεκεμβρίου 2009, το αγαπημένο βιβλίο της χρονιάς, ανάμεσα στα δεκαπέντε της βραχείας λίστας.

Με την ψήφο τους οι αναγνώστες συμμετέχουν κατά 50% στο τελικό αποτέλεσμα ενώ το υπόλοιπο 50% βγαίνει από τις ψήφους που έχουν ήδη δώσει οι Λέσχες Ανάγνωσης.

Υπενθυμίζουμε ότι το 2005 το αναγνωστικό κοινό βράβευσε την Ευγενία Φακίνου για το βιβλίο της «Η μέθοδος της Ορλεάνης», το 2006 τη Ρέα Γαλανάκη για το βιβλίο της «Αμίλητα βαθιά νερά», το 2007 τον Ανδρέα Μήτσου για το βιβλίο του «Ο κύριος Επισκοπάκης» και το 2008 τον Δημήτρη Μπουραντά για το βιβλίο του «Όλα σου τα ‘μαθα μα ξέχασα μια λέξη».

Πότε ψηφίζετε: 11 Νοεμβρίου – 7 Δεκεμβρίου 2009 Πώς ψηφίζετε: Στείλτε με sms (χρέωση απλού μηνύματος) τον κωδικό που αντιστοιχεί στο βιβλίο της επιλογής σας, στο 54160 Κάθε αναγνώστης έχει δικαίωμα για μία μόνο ψήφο. Η ψήφος σας καταχωρείται αυτόματα.

ΠΗΓΗ: ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΓΝΩΣΤΟΥ ΚΥΠΡΙΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝ «ΑΛΗΘΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑ»

ΤΡΙΤΗ 17/11/2009, 8 Μ.Μ.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΓΝΩΣΤΟΥ ΚΥΠΡΙΟΥ

ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝ «ΑΛΗΘΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑ»

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΘΑ ΔΙΑΒΑΣΕΙ Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΚΑΙ Ο ΗΘΟΠΟΙΟΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΟΡΟΜΙΑΣ

«Μεγάλωσα καθολικός το θρήσκευμα υπό το βάρος του προπατορικού αμαρτήματος που σαν δαμόκλειος σπάθη αιωρείτο επάνω από το κεφάλι μου. Το σεξ ήταν αμαρτία, γιατί, όπως έμαθα, το μήλο που έφαγαν οι προπάτορες κι έχασαν τον Παράδεισο δεν ήταν μήλο αλλά μπανάνα.»

Έτσι αρχίζει και τελειώνει η εποχή της αθωότητας για τον ήρωα της Αληθούς Ιστορίας, ενός βιβλίου που δανείζεται τον τίτλο του από τον Λουκιανό. Μόνο που ο Λουκιανός στο ομότιτλο έργο του αφηγείται μια ψευδή ιστορία, ενώ εδώ εξιστορούνται, με αμεσότητα και χιούμορ, οι αληθινές περιπέτειες ενός εφήβου στην Κύπρο και την Αθήνα των δεκαετιών του '50 και του '60, όταν ο επαρχιωτισμός αντιμαχόταν τον κοσμοπολιτισμό και τα συλλογικά πάθη κατέπνιγαν κάθε προσωπική τραγωδία ή κωμωδία. Η οδός Ουζουνιάν, ο μικρόκοσμος της παλαιάς Λευκωσίας, τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα, το οικοτροφείο των «φρέρηδων», η αφύπνιση της σεξουαλικότητας, η ανακάλυψη του «διαφορετικού» και, αργότερα, τα χρόνια της ενοχής και της σύγχυσης αναβιώνουν παραστατικά σ' έναν τολμηρό αυτοβιογραφικό πίνακα, που αυτή τη φορά ο ζωγράφος Ανδρέας Καραγιάν φιλοτέχνησε όχι με τον χρωστήρα αλλά με την πένα του, αποδεικνύοντας έτσι ότι και η πεζογραφία είναι μια τέχνη της απεικόνισης.

ΜΠΟΥΑΤ «ΟΥΤΟΠΙΑ» – ΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ 125 – ΤΗΛ. 25349300

ΛΕΜΕΣΟΣ ΚΥΠΡΟΣ

ΜΑΡΛΕΝ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ "Το Αιώνιο Τώρα"

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία στις 23 του Οκτώβρη, η παρουσίαση του βιβλίου της Μάρλεν Διονυσίου «Το Αιώνιο Τώρα». Παραθέτω πιο κάτω την προλόγηση του Πρέσβη Γιώργου Γεωργή:

Η Μάρλεν Διονυσίου είναι μια μεγάλη υπόσχεση για τη σύγχρονη κυπριακή λογοτεχνία. Ύστερα από δοκιμαστικές αναζητήσεις στο χώρο της ποίησης πέρασε στο παιδικό βιβλίο για να εμφανισθεί με «το αιώνιο τώρα» ως πεζογράφος με δυνατό αφηγηματικό ταλέντο. Το πρώτο της μυθιστόρημα εντυπωσιάζει με το στέρεο μύθο, τις αφηγηματικές τεχνικές και την δομή του. Η πολυεπίπεδη αφήγηση στο χώρο και στο χρόνο, οι εναλλαγές των προσώπων που κυριαρχούν στα δρώμενα, οι μικρές ιστορίες που συνθέτουν την ευρύτερη δράση κάνουν το μυθιστόρημα γοητευτικό στην ανάγνωση.

Η Αργυρώ και η Αγγελική, το αφηγηματικό δίδυμο, δεν είναι γιαγιά και εγγονή μόνο που εμπλέκονται στο διαδοχικό χρόνο. Είναι η έκφραση δύο διαφορετικών εποχών της κυπριακής κοινωνίας. Η ιστορία της οικογένειάς τους είναι η αποτύπωση της μετάβασης από την αγροτική στην αστική κοινωνία. Η συγγραφέας μέσα από τη σκιαγράφηση των χαρακτήρων διαγράφει την περιρρέουσα ατμόσφαιρα στην κυπριακή ύπαιθρο στη δεκαετία του ’50 και επιχειρεί να καταγράψει την αρχαϊκή αυστηρή ηθική που οδηγούσε σε συμπεριφορές δυσερμήνευτες σήμερα. Κεντρική μορφή η Αργυρώ που στα 16 δέθηκε με τα δεσμά του γάμου μ’ ένα αυστηρό και αυταρχικό σύζυγο. Η τραγική ζωή της κορυφώθηκε με το δράμα της κόρης της, της πανέμορφης Αθηνάς. Το ζευγάρι της Αργυρώς και του Παναγιώτη, η επιβίωση, οι συμβιβασμοί και η επιβίωση τους είναι ένα τυπικό ζευγάρι της κυπριακής υπαίθρου που μαστιζόταν από δεισιδαιμονίες και προκαταλήψεις, ενώ βρίσκονταν πάντα από τον άμεσο ή έμμεσο έλεγχο του τοκογλύφου ή του τσιφλικά της περιοχής. Διάδοχο ζευγάρι, γενεαλογικά και αφηγηματικά, η Αγγελική και ο Πέτρος. Μέσα από μια εκδρομή τους, μια επίσκεψη στο πατρικό της Αγγελικής αναβιώνουν μνήμες και μαρτυρίες για την οικογένειά της. Παρόλο που σε έκταση η ιστορία της Αθηνάς και του Χριστόφορου κρατά μικρό μέρος της αφήγησης εντούτοις αποτελεί τον άξονα γύρω από τον οποίο περιστρέφεται όλη η εξιστόρηση. Μια σειρά γυναίκες η γιαγιά, η Αργυρώ, η Αθηνά, η Αγγελική, κινούνται μέσα στο χρόνο, από το χθες στο σήμερα, με υπερβάσεις που καταλήγουν στο συμπέρασμα πως κάθε μας στιγμή αποτελεί ένα αιώνιο τώρα.

Η αφήγηση κινείται σε γρήγορους ρυθμούς σεναρίου. Οι εξελίξεις συχνά απρόσμενες κρατούν αδιάπτωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Οι χρονικές μεταπτώσεις από την μια στην άλλη εποχή αλλά και οι διαδοχικές αφηγήσεις, από την Αργυρώ στην Αγγελική, σε κρατούν σε συνεχή εγρήγορση. Η γραφή συχνά ελλειπτική, επικεντρωμένη πάντα σε μια κεντρική αφήγηση διανθισμένη συχνά με στίχους ή ημιστίχια που αποτυπώνουν καθοριστικές σκέψεις, έντονα συναισθήματα ή καίριες διαπιστώσεις. Οι διάλογοι ζωντανεύουν το κείμενο έτσι που η αφήγηση περνά από τα μάτια του αναγνώστη ως κινηματογραφική ταινία.

Πρόκειται για ένα βιβλίο συναρπαστικό που σε κερδίζει από την πρώτη στιγμή. Δύσκολα το αφήνεις από τα χέρια σου. Διαβιβάζεται μονορούφι. Μικρή αδυναμία, για τους νεότερους ή για τους ελλαδίτες αναγνώστες, κάποιες κυπριακές λέξεις, που η συγγραφέας συχνά σημειώνει σε παρένθεση τη σημασία τους. Θα έφτανε ίσως ένα γλωσσάρι στο τέλος του βιβλίου.

Άρχισα με τη διαπίστωση ότι η συγγραφέας αποτελεί μια υπόσχεση για την κυπριακή λογοτεχνία. Διαβάζοντας το βιβλίο πιστεύω ότι θα συμφωνήσετε πλήρως μαζί μου. Με το τέλος της ανάγνωσης γεννάται η προσδοκία να έχουμε ένα ακόμη βιβλίο της. Εύχομαι «το αιώνιο τώρα» να είναι καλοτάξιδο και να σημειώσει κυκλοφοριακή επιτυχία.

Γιώργος Γεωργής

Καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου

Πρέσβης της Κύπρου στην Ελλάδα

Εύχομαι κι εγώ με τη σειρά μου κάθε επιτυχία στο βιβλίο αυτό της Μάρλεν Διονυσίου αλλά και σ’ αυτά που θ’ ακολουθήσουν.

Νικόλας

Παρουσίαση βιβλίου - 23 Οκτωβρίου 2009 ΛΕΥΚΩΣΙΑ

παρουσίαση του βιβλίου
της Μάρλεν Διονυσίου
" Το Aιώνιο Tώρα"
Παρασκευή 23 Οκτωβρίου 2009
ώρα 7:00 μ.μ.
Στις σπηλιές του Πάρκου της Ακρόπολης
(απέναντι από το Marks & Spencer)

ΛΕΣΧΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ

ΠΑΡΑΘΥΡΟ

Η Λεμεσός δίνει το πρόσταγμα για τις λέσχες ανάγνωσης

Βιβλιοφάγοι ενωθείτε!

Μέσα σε λίγους μήνες δημιουργήθηκαν στη Λεμεσό δυο όμιλοι ανάγνωσης βιβλίων, οι οποίοι απέκτησαν ήδη δεκάδες θαυμαστές

Μπορεί το διαδίκτυο να έχει εισβάλει για τα καλά στη ζωή μας, όμως η χειροπιαστή δύναμη του βιβλίου ελάχιστα έχει απωθηθεί. Παρέες με κοινές ανησυχίες, οι οποίες αντλούν ερεθίσματα μέσα από την ανάγνωση βιβλίων, αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τη μοναχική πορεία του αναγνώστη και να μοιραστούν εμπειρίες και συγκινήσεις, δημιουργώντας λέσχες ανάγνωσης.
Η πρώτη λέσχη ανάγνωσης στην Κύπρο δημιουργήθηκε πριν ενάμιση χρόνο στη Λεμεσό, σύμφωνα με τις προδιαγραφές του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου της Ελλάδος Ε.ΚΕ.ΒΙ. και φέρει την ονομασία «Όμιλος Φίλων Βιβλίων Λεμεσού». Η ομάδα αυτή συγκροτήθηκε από τους Τώνη Κουντούρη και Παντελή Μάκη, και διοργανώνει συζητήσεις με αντικείμενο την ανάλυση ενός βιβλίου, δύο φορές κάθε μήνα στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών της οδού Γλάδστωνος. Μέχρι στιγμής, έχουν αναλυθεί πέραν των δώδεκα βιβλίων.

Και... ακόλουθοι
Τα βήματα του Ομίλου ακολούθησε ακόμη μία ομάδα βιβλιόφιλων, οι οποίοι ένωσαν τις δυνάμεις τους ιδρύοντας την «Πύρρειον λέσχη βιβλίου». Όμως, σαν αυτούς υπάρχουν εκατοντάδες άλλοι μοναχικοί καβαλάρηδες που αγαπούν το διάβασμα. ΓιΆ αυτό και ο Τώνης Κουντούρης δίνει το πρόσταγμα «βιβλιογράφοι όλου του κόσμου ενωθείτε». Καλεί ομάδες φίλων να δημιουργήσουν τις δικές τους λέσχες, «να βγει ο κόσμος από το καβούκι του», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, «και οι άγνωστοι αναγνώστες να ΆεξαγνιστούνΆ μέσα από τη σύμπραξη με άλλους βιβλιόφιλους, ανακαλύπτοντας τις διάφορες οπτικές γωνίες και τα νοήματα που κρύβονται πίσω από την ανάγνωση ενός βιβλίου». Όπως, μάλιστα, υποδεικνύει, «η ευχαρίστηση που θα νιώσουν όταν μοιραστούν με άλλους ανθρώπους τον προβληματισμό ή ακόμα και τη δυσαρέσκεια που ένιωσαν διαβάζοντας ένα βιβλίο, είναι ανεπανάληπτη».

Ένα βιβλίο, πολλές απόψεις
Η ανάγνωση από μόνη της συνιστά για τον αναγνώστη μια μοναχική απόλαυση. Ως εκ τούτου, ο κάθε αναγνώστης της ομάδας προσεγγίζει το βιβλίο από άλλη οπτική γωνία, με αποτέλεσμα κατά τη συζήτηση να κατατίθεται και μια διαφορετική άποψη. Οι διαφορετικές απόψεις που εκφέρονται και η συζήτηση που ακολουθεί συμβάλλουν ουσιαστικά στην πιο ολοκληρωμένη θεώρηση του βιβλίου που επιλέχθηκε.

Διεθνείς προδιαγραφές
Οι λέσχες ανάγνωσης δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο στο εξωτερικό. Μόνο στην Ελλάδα ο αριθμός τους ξεπερνά τις 200, στην Ευρώπη τις 50 χιλιάδες ενώ στην Αμερική υπερβαίνουν το μισό εκατομμύριο... Τα άτομα που την αποτελούν, για λόγους εύρυθμης λειτουργίας δεν πρέπει να είναι λιγότερα από πέντε, αλλά ούτε και περισσότερα από δώδεκα. Συγκεντρώνονται μία φορά τον μήνα και μέσα σε ένα όμορφο και φιλικό κλίμα συζητούν για ένα βιβλίο το οποίο έχουν επιλέξει προηγουμένως τα μέλη να διαβάσουν. Οι λέσχες καταπιάνονται γενικά με τη λογοτεχνία, ωστόσο δεν λείπουν και οι θεματικές λέσχες ανάγνωσης, αυτές δηλαδή που ασχολούνται με πιο εξειδικευμένα θέματα όπως τα μαθηματικά, το αστυνομικό μυθιστόρημα ή η αρχαία γραμματεία.

Info
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις λέσχες ανάγνωσης ή και τη δημιουργία μιας τέτοιας ομάδας, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του ΕΚΕΒΙ (www.ekebi.gr) ή επικοινωνήστε με τον Τώνη Κουντούρη, τηλ. 99346424.

ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΝΕΣΤΟΡΟΣ

Κωδικός άρθρου: 900087

ΠΟΛΙΤΗΣ - 03/10/2009, Σελίδα: 79

Σημείωση: Ο πίνακας είναι του Ανδρέα Καραγιάν και έχει προστεθεί στην ανάρτηση από μένα

Νικόλας

Ένα λουλούδι που άνθισε
για πρώτη φορά στη βεράντα
Όμορφο μου φάνηκε
Κι είπα να το μοιραστώ…

ΨΗΦΙΑΚΑ ΒΙΒΛΙΑ / EBOOK

Οι Εκδόσεις Καστανιώτη προσφέρουν τα βιβλία τους σε δύο τύπους ψηφιακών αρχείων: .epub και .mobipocket.

Το πρότυπο .epub είναι ανοιχτού κώδικα και διαβάζεται χρησιμοποιώντας λογισμικό ανάγνωσης ψηφιακών βιβλίων από όλες τις πλατφόρμες επιτραπέζιων υπολογιστών ή φορητών συσκευών. Για ανάγνωση από τον υπολογιστή προτείνουμε το Stanza, το οποίο διατίθεται δωρεάν σε έκδοση για Mac OS X και Windows και iPhone/iPod Touch από την ιστοσελίδα της Lexcycle. Το Stanza υπάρχει στο Appstore δωρεάν και για το iPhone και iPod Touch. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε από τη συσκευή τη σελίδα www.kastaniotis.com/iphone.

Τα αρχεία τύπου .mobipocket διαβάζονται από υπολογιστές με λειτουργικό Windows XP και Vista χρησιμοποιώντας το Mobipocket Reader, καθώς και από πολλές φορητές συσκευές και κινητά τηλέφωνα. Συμβουλευτείτε τη λίστα με τις υποστηριζόμενες συσκευές.

Για να διαχειρίζεστε την ψηφιακή σας βιβλιοθήκη στον υπολογιστή σας, μπορείτε να κατεβάσετε το Calibre, ένα δωρεάν πρόγραμμα ανοιχτού κώδικα το οποίο είναι διαθέσιμο για συστήματα Linux, Mac OS X και Windows.

ΠΗΓΗ: http://www.kastaniotis.com/multimedia/ebooks/

Ο Αύγουστος του Κούντερα

Στο τελευταίο του δοκίμιο με τίτλο "Une rencontre" ("Μια συνάντηση"), ο Μίλαν Κούντερα προσεγγίζει ακροθιγώς τα πολιτικά ζητήματα - όπως άλλωστε σε όλα του τα βιβλία. Αυτό σημαίνει, άραγε, ότι το έργο του είναι απολιτικό; Όχι, βέβαια. Ένα τέτοιο συμπέρασμα θα ήταν μάλλον αβασάνιστο. Εξάλλου, αν εξετάσουμε από πιο κοντά αυτό το ζήτημα, ίσως κατανοήσουμε την περιπέτεια(1) που πέρασε πέρυσι ο συγγραφέας του "Αστείου"(2) και της "Αβάσταχτης ελαφρότητας του είναι"(3)...
Πράγα, Ιούνιος 1967. Τυπικά, στην εξουσία βρίσκεται ακόμα η παλιά νεοσταλινική φρουρά, η οποία όμως αδυνατεί να συγκρατήσει τον πολιτισμικό και διανοητικό αναβρασμό που ανατρέπει κάθε δογματισμό. Εκείνη την εποχή, λοιπόν, λαμβάνει χώρα το συνέδριο της Ένωσης Συγγραφέων. Τις εργασίες του συνεδρίου ανοίγει με την ομιλία του ένας νέος μυθιστοριογράφος, σχεδόν άγνωστος έξω από τα σύνορα της χώρας του. Αμέσως δίνεται το στίγμα. Ανησυχία για την τύχη των νεοσυσταθέντων "μικρών εθνών" της κεντρικής Ευρώπης, πάνω από τα οποία πλανάται συνεχώς το φάσμα της υποτέλειας ή και της "απορρόφησης" από τις γειτονικές ισχυρές αυτοκρατορίες (σαφέστατος υπαινιγμός για τη σοβιετική προστασία). Διεκδίκηση, κυρίως, της θεμελιώδους αρχής της ελευθερίας της έκφρασης -ενάντια σε κάθε λογοκρισία, "γιατί στην αλήθεια φτάνουμε μόνο μέσα από την ανταλλαγή ελεύθερων απόψεων"- η έλλειψη της οποίας πλήττει τα θεμέλια κάθε πολιτισμού. Η ομιλία χαιρετίστηκε με επευφημίες και οι άλλοι ομιλητές (κυρίως οι Λούντβικ Βακούλικ, Πάβελ Κόχουτ, Αντονίν Λιχμ) στις εισηγήσεις τους θα κινηθούν στην ίδια κατεύθυνση. Όλα αυτά θα αποτελέσουν το πρελούδιο της "Άνοιξης της Πράγας": η εξουσία φυσικά θα σκληρύνει τη στάση της απέναντι στην εξέγερση, αλλά μάταια. Η αμφισβήτηση, ξεκινώντας από τους διανοούμενους, θα επεκταθεί σε κάθε σφαίρα της κοινωνίας. Τον Ιανουάριο του 1968, ο Αλεξάντερ Ντούπτσεκ διαδέχεται τον Αντονίν Νοβότνι στην ηγεσία του κυβερνώντος κόμματος και εκείνη τη στιγμή γεννιέται ένα εκπληκτικό κίνημα εκδημοκρατισμού του καθεστώτος. Όσο για τον νεαρό συγγραφέα που πρωτοστάτησε σ' αυτό, και τον οποίο ο ίδιος ο Νοβότνι θα χαρακτηρίσει "κύριο εμπνευστή"(4) των ταραχών που δεν κατάφερε να τιθασεύσει, ονομαζόταν Μίλαν Κούντερα. Το φθινόπωρο του 1968, λίγες εβδομάδες μετά τη σοβιετική εισβολή που έβαλε απότομα τέλος σ' αυτό το μεγάλο κίνημα αυτοδιάθεσης, κυκλοφόρησε στη Γαλλία το μυθιστόρημα του Κούντερα "Το αστείο". Τον πρόλογο είχε γράψει ο Αραγκόν, ο οποίος, αφήνοντας πίσω του δεκαετίες εθελοντικής δουλείας, κατήγγελλε την υποδούλωση της Τσεχοσλοβακίας και όριζε την εν εξελίξει "εξομάλυνση" ως καταστροφή, ως "Μπιάφρα του πνεύματος". Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, ότι το μυθιστόρημα, ήδη από την έκδοσή του, υποβλήθηκε σε μια περιοριστική, στενά πολιτική, ανάγνωση. Εκείνη την εποχή έγινε δεκτό μόνο ως μαρτυρία της αμφισβήτησης του κομουνιστικού καθεστώτος, κάτι που περιόριζε σημαντικά την καλλιτεχνική, καθαρά μυθιστορηματική, αξία του.
Αυτός ήταν και ο λόγος για τον οποίο ο Κούντερα, στη συνέχεια, θα προσπαθήσει να αποτρέψει τον συγκεκριμένο περιορισμό. Θα αρνηθεί να γίνει αποδεκτός ως ένας απλός "διαφωνών", και αυτό εξαιτίας της ίδιας του της αντίληψης για την τέχνη του μυθιστορήματος. Μια τέχνη που, κατά τη γνώμη του, δεν έχει σκοπό να απεικονίζει προϋπάρχουσες βεβαιότητες (απόρριψη κάθε μορφής "στρατευμένου μυθιστορήματος"), αλλά, αντιθέτως, να αποσταθεροποιεί τις δεδομένες σκέψεις και παραστάσεις μας. Μια τέχνη, η οποία προσπαθεί να αποκαλύψει "αυτό που μόνο το μυθιστόρημα μπορεί να πει", δηλαδή να εξερευνήσει μέσα στην ανθρώπινη εμπειρία ζώνες του παράδοξου και της αμφισημίας που διαφεύγουν από τα άλλα ερμηνευτικά συστήματα, κυρίως τα πολιτικά. Να αντιπαραθέσει την αρχή του μυθιστορηματικού "διαλογισμού", σύμφωνα με τον όρο του Μιχαήλ Μπαχτίν, όπου όλες οι αλήθειες καθίστανται σχετικές εξαιτίας της ποικιλίας των φωνών και των απόψεων, στο καθεστώς της μοναδικής, αυταπόδεικτης, αλήθειας που χαρακτηρίζει τους λόγους των πολιτικών, τη συναίνεση, το δογματισμό.
Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε το χιούμορ και την ειρωνεία που υπάρχουν στο σύγχρονο μυθιστόρημα, από τον Φρανσουά Ραμπελέ μέχρι τον Μπαχτίν, ενώ οι πολιτικοί θεωρούν δεδομένο ότι το είδος αυτό διέπεται πάντοτε από πνεύμα σοβαρότητας. Ο Κούντερα εκφράζει πολύ συχνά την άποψή του: "Στην επικράτεια του μυθιστορήματος, δεν υπάρχουν διαβεβαιώσεις: υπάρχουν μόνο παίγνια και υποθέσεις". Ή ακόμη: "Σιχαίνομαι εκείνους που σε ένα έργο τέχνης θέλουν να βρουν μια στάση (πολιτική, φιλοσοφική, θρησκευτική), αντί να αναζητήσουν εκεί μια τάση, να γνωρίσουν, να καταλάβουν, να αντιληφθούν αυτήν ή την άλλη πλευρά της πραγματικότητας"(5). Αυτό σημαίνει, άραγε, ότι το μυθιστόρημα, κατά τον Κούντερα, δεν έχει καμία σχέση με την πολιτική; Προφανώς και όχι: Αρκεί να διαβάσουμε τα μυθιστορήματά του, τόσο εκείνα που τοποθετούνται στην κομουνιστική Τσεχοσλοβακία όσο και εκείνα που αφορούν τη δυτική Ευρώπη, για να αντιληφθούμε ότι δεν είναι καθόλου αδιάφορα για τις πολιτικές καταστάσεις που χρησιμεύουν ως πλαίσιο για την αφήγηση. Με την προϋπόθεση όμως να διευκρινίσουμε ότι το πολιτικό πλαίσιο δεν είναι το αντικείμενο της συγκεκριμένης αφήγησης (και των "διαλογισμών" που συνδέονται με αυτήν), αλλά μάλλον εκείνο που επιτρέπει να φωτιστούν κάποιες υπαρξιακές συμπεριφορές που εγγράφονται εκεί, κάποιες δυνατότητες της ανθρώπινης εμπειρίας που ενεργοποιούνται.
Η εικόνα των κομουνιστικών καθεστώτων δεν εστιάζει στις πολιτικές ή οικονομικές πλευρές τους, αλλά μάλλον στις συμπεριφορές (υποκειμενικές, φυσικά) που αυτά γεννούν ή ευνοούν. Την αλλοτρίωση του κιτς (καθρέφτης εξιδανικευτικός, απατηλός και συναισθηματικός μιας απογοητευτικής πραγματικότητας), τις λυρικές ψευδαισθήσεις (και την υπέρμετρη προσχώρηση στον συλλογικό ενθουσιασμό), την τυφλή πίστη στη νεωτερικότητα (ή σε μια επιβεβλημένη "έννοια της ιστορίας"), τη λατρεία της παιδικής ηλικίας (οι εικόνες των αξιωματούχων περιτριγυρισμένων από πιονέρους, εμβλήματα του κομουνισμού ως "νεολαία του κόσμου"), το μύθο της διαφάνειας (που μπορεί να χρησιμεύσει ως άλλοθι για τις χειρότερες προδοσίες), τον μοραλισμό, την παραποίηση της μνήμης (που συνδέει την τάση του ατόμου "να διορθώσει το παρελθόν του" με τη σταλινική πρακτική του ρετουσαρίσματος των φωτογραφιών και του αναδρομικού εξαγνισμού).
Το πιο ενδιαφέρον, όμως, στα μυθιστορήματα που έγραψε ο Κούντερα μετά την εγκατάστασή του στη Γαλλία [από "Το βιβλίο του γέλιου και της λήθης" (6) και την "Αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι" έως την "Άγνοια"(7)] είναι ότι εντοπίζονται ακριβώς οι ίδιες τάσεις στη Δύση, εκεί όπου η κυριαρχία του θεάματος (ή αυτού που ο συγγραφέας αποκαλεί "εικονολογία") αντικαθιστά την κυριαρχία της ιδεολογίας. Εκεί όπου ο μύθος της διαφάνειας γεννά τη βασιλεία της γενικευμένης αδιακρισίας (κυρίως των ΜΜΕ). Εκεί όπου το κιτς τροφοδοτεί τη διαφήμιση, όπου η παιδική ηλικία κυριεύει τις οθόνες και τα ήθη, όπου ο θρίαμβος του "αιώνιου παρόντος" (όπως λέει ο Γκι Ντεμπόρ) προκαλεί εξίσου επικίνδυνες παραποιήσεις της μνήμης, όπου η προσχώρηση στη νεωτερικότητα ανήκει στην ίδια τη λογική της αγοράς (και όπου στην πλειονότητά τους οι λόγοι των πολιτικών εμφανίζουν τις χειρότερες υφέσεις ως "νεωτερικές" και "μη αντιστρέψιμες"), όπου οι λυρικές ψευδαισθήσεις και ο κομφορμισμός της ανταρσίας χαρακτηρίζουν την πανταχού παρούσα συντηρητικότητα - και όπου η τάση για αγωγές (και για "ηθική κρίση") φαίνεται να έχει γίνει η κυρίαρχη διανοητική δραστηριότητα... "Θεωρώ ότι η εμπειρία του κομουνισμού είναι μια εξαιρετική εισαγωγή στον σύγχρονο κόσμο γενικά", γράφει ο Κούντερα.
Με αυτή την έννοια, δεν είναι περίεργο που δεν βιάστηκε να εισχωρήσει τυφλά σ' αυτό που διαδέχθηκε τον κομουνισμό στην πατρίδα του. Που δεν ένιωσε υποχρεωμένος να χαιρετίσει με ενθουσιασμό τον τρόπο με τον οποίο η τυραννία των υποτιθέμενων νόμων της αγοράς αντικατέστησε την τυραννία του κόμματος και ο εξαμερικανισμός αντικατέστησε τον επιβαλλόμενο εκρωσισμό. Επίσης δεν πρέπει να μας εντυπωσιάζει το ότι, τελικά, αντί να επιστρέψει στην Πράγα, προτίμησε να παραμείνει σε ένα καθεστώς εξορίας που του επιτρέπει τουλάχιστον να γράφει και να σκέφτεται ελεύθερα, ανεξάρτητα από κάθε εξουσία.
Το ζήτημα της "αδύνατης επιστροφής", το γνωρίζουμε, είναι ακριβώς αυτό που πραγματεύεται το τελευταίο του μυθιστόρημα, "Η άγνοια", με τρόπο αστείο και συγκλονιστικό ταυτόχρονα. Από το έργο αυτό θυμόμαστε μια συμβολική σκηνή, κατά την οποία συναντιούνται δύο άνθρωποι που τους χώρισε η πολιτική: ο ένας, πρώην οπαδός του κομουνιστικού καθεστώτος, που παρέμεινε στη χώρα του, και ο άλλος, διαφωνών, που οδηγήθηκε στην εξορία.
Από μια ειρωνεία χαρακτηριστική του Κούντερα, και οι δύο καταφέρνουν να πλησιάσουν ο ένας τον άλλον, διότι αισθάνονται παρόμοια ξένοι μέσα σ' αυτό που έχει γίνει η Δημοκρατία της Τσεχίας: ένας κόσμος όπου η εκμάθηση της ρωσικής γλώσσας δεν είναι υποχρεωτική, αλλά όπου οι απαιτήσεις της αγοράς επιβάλλουν σε όλους να μιλάνε αγγλικά, όπου ο Φραντς Κάφκα, άλλοτε λογοκριμένος από το καθεστώς, τώρα πια είναι μόνο μια τουριστική ατραξιόν. "Η σοβιετική αυτοκρατορία κατέρρευσε γιατί δεν μπορούσε πια να καθυποτάξει τα έθνη που ήθελαν να είναι κυρίαρχα. Τα έθνη αυτά όμως είναι λιγότερο κυρίαρχα από ποτέ. Δεν μπορούν να επιλέξουν ούτε την οικονομία τους, ούτε την εξωτερική τους πολιτική, ούτε καν τα σλόγκαν που χρησιμοποιούν στις διαφημίσεις τους(8)", λέει ο ένας απ' τους δύο.
Το τελευταίο δοκίμιο του Κούντερα, "Μια συνάντηση", που κυκλοφόρησε πρόσφατα στη Γαλλία, δεν είναι πολιτικό βιβλίο. Όπως λέει ο ίδιος, σκοπός του είναι μάλλον, υποβάλλοντας σε μια νέα θεώρηση κάποια κείμενα σκόρπια μέχρι τότε, να συνεχίσει τον μακρύ διαλογισμό του πάνω στην τέχνη του μυθιστορήματος. Να επιστρέψει στα μεγάλα "υπαρξιακά" ζητήματα που στοιχειώνουν το έργο του. Να χαιρετίσει τους συγγραφείς και καλλιτέχνες που απαρτίζουν την οικογένεια που επέλεξε - επιμένοντας κυρίως, αυτή τη φορά, στον τρόπο με τον οποίο ο ίδιος συνάντησε αυτά τα έργα, ή τους δημιουργούς τους, και στον ρόλο που έπαιξαν στη δική του πορεία: αποτέλεσμα, το πιο προσωπικό βιβλίο ενός συγγραφέα που δεν του αρέσει καθόλου να μιλάει για τον εαυτό του(9). Ιδού, λοιπόν, έξοχες σελίδες για τη ζωγραφική του Φράνσις Μπέικον (συμπεριλαμβανομένης και μιας διαφωτιστικής σύγκρισης με το σύμπαν του Σάμιουελ Μπέκετ). Μια βαθιά και λεπτομερής μελέτη για την προσφορά του Λέος Γιάνατσεκ, του συμπατριώτη του, στην τέχνη της μουσικής - όπου φαίνεται καθαρά η συγγένεια ανάμεσα στην αισθητική του συνθέτη και τις αρχές που διέπουν τη γραφή του Κούντερα. Μια προσπάθεια αποκατάστασης της μυθιστορηματικής τέχνης του Ανατόλ Φρανς (ιδίως σχετικά με ένα βιβλίο όπως το "Οι θεοί διψούν"): Ευκαιρία να αναρωτηθεί πώς ο εξοστρακισμός που υπέστη κάποτε ο Γάλλος συγγραφέας από τους νέους υπερρεαλιστές μπόρεσε να προκαλέσει τόσο μεγάλη προκατάληψη και πώς λειτουργούν οι "μαύρες λίστες" που τροφοδοτούν τον κομφορμισμό των διανοουμένων και των καλλιτεχνών. Μια αξιοπρόσεκτη απολογία του Κούρτσιο Μαλαπάρτε, ο οποίος θεωρήθηκε ότι έκανε τα δύο μεγαλύτερα βιβλία του ("Καπούτ" και κυρίως "Το δέρμα") αληθινά μυθιστορηματικά αριστουργήματα, όπου η ντοκιμαντερίστικη πραγματικότητα μεταμορφώνεται από μια παραισθητική θεώρηση, στα όρια του φανταστικού - με αυτό τον παράδοξο συνδυασμό σκληρότητας και συμπόνιας, απελπισίας και ειρωνείας, μέσω των οποίων ξεπερνά τα όρια του απλού ρεπορτάζ και διευρύνει ταυτόχρονα τον τομέα του μυθιστορήματος.
Σύντομοι φόροι τιμής, επίσης, σε κάποιους μυθιστοριογράφους της γενιάς του (Χουάν Γκοϊτισόλο, Φίλιπ Ροθ, Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, Ντανίλο Κις, Κάρλος Φουέντες) μαρτυρούν ένα είδος αισθητικής αδελφοσύνης, τελικά αρκετά σπάνιας στους σημερινούς λογοτεχνικούς κύκλους (λες και, γι' αυτόν, η τέχνη του μυθιστορήματος, περιθωριοποιημένου από την κυρίαρχη πολιτιστική βιομηχανία, άξιζε μια πραγματική στράτευση). Πρέπει επίσης να αναφέρουμε κάποιες εντυπωσιακές σελίδες για τους Ραμπελέ, Φεντερίκο Φελίνι, Ιάνη Ξενάκη, Εμίλ Μισέλ Σιοράν... Ένα βιβλίο, επομένως, ουσιαστικά επικεντρωμένο στις τέχνες και τη λογοτεχνία - αλλά όπου ξεπροβάλλουν εδώ κι εκεί κάποιες έμμεσες πολιτικές σκέψεις, που δεν πρέπει να υποτιμήσουμε. Μια μικρή αναφορά, αρχικά, στη Βέρα Λινάρτοβα, όπου ο Κούντερα, απέναντι στην κοινή παραδοχή ότι ο κομουνισμός είναι "το απόλυτο κακό" και οι εξορίες που προκάλεσε ήταν "τραγωδίες", εκφράζει την ιδέα ότι η εξορία μπορεί να βιωθεί σαν μια απελευθερωτική εμπειρία, και μάλιστα ιδιαίτερα γόνιμη (κάτι που μας βοηθάει να καταλάβουμε γιατί, "μετά το τέλος του κομουνισμού, σχεδόν κανείς από τους μεγάλους καλλιτέχνες που διέφυγαν στο εξωτερικό δεν έσπευσε να γυρίσει στην πατρίδα").
Ένας μακρύς και βαθύς διαλογισμός, στη συνέχεια, για τη Μαρτινίκα, ευκαιρία να συγκρίνει την αντιφατική τύχη των "μικρών εθνών" (της κεντρικής Ευρώπης και της Καραϊβικής) και να αποτίσει φόρο τιμής στον Εμέ Σεζέρ, που προκάλεσε το θαυμασμό γιατί ήταν ταυτόχρονα αλύγιστος αγωνιστής για την αυτοδιάθεση του λαού του και ένας ποιητής τοποθετημένος στη συμβολή των πιο διαφορετικών ρευμάτων, συμπεριλαμβανομένης της τολμηρότητας της νεωτερικότητας (εν προκειμένω του υπερρεαλισμού): μοναδική συγκυρία, που δεν τη βρίσκεις αλλού. Μια αναφορά, τέλος, και αυτό είναι σημαντικό, στην "Άνοιξη της Πράγας", αυτή τη σύντομη στιγμή, κατά την οποία "όλες οι κοινωνικές οργανώσεις (...) που ο αρχικός τους προορισμός ήταν να δείχνουν στο λαό τη βούληση του Κόμματος" έγιναν "τα απρόσμενα εργαλεία μιας απρόσμενης δημοκρατίας"· κατά την οποία συνυπήρξε ένα αυθεντικά σοσιαλιστικό υπόβαθρο (κολεκτιβοποιημένη οικονομία, "γεωργία στα χέρια συνεταιρισμών", κοινωνία που στόχευε στην ισότητα, χωρίς πάρα πολύ πλούσιους ανθρώπους, με δωρεάν περίθαλψη και παιδεία) με την κατάργηση της "εξουσίας της μυστικής αστυνομίας", "το τέλος των πολιτικών διώξεων", την "ελευθερία να γράφεις χωρίς λογοκρισία" και, συνεπώς, "την άνθηση της λογοτεχνίας, της τέχνης". Δεν είχε διάρκεια, γράφει ο Κούντερα, και ίσως να μην μπορούσε και να διαρκέσει - όμως "εκείνο το δευτερόλεπτο κατά το οποίο υπήρξε, εκείνο το δευτερόλεπτο ήταν υπέροχο".
Καταλαβαίνουμε, έτσι, καλύτερα το λόγο της κατάπτυστης εκστρατείας συκοφάντησης εναντίον του Κούντερα, πέρυσι, από την Πράγα, με βάση ένα κατηγορητήριο από τα πιο ύποπτα, που απεδείκνυε μόνο τη βούληση να τον βλάψουν. Είναι προφανές ότι αν είχε προσχωρήσει επιδεικτικά στο υπερφιλελεύθερο και φιλοαμερικανικό καθεστώς που κυριαρχεί σήμερα στη χώρα όπου γεννήθηκε, τίποτα από αυτά δεν θα του είχε συμβεί. Μπορούμε επίσης να σκεφτούμε ότι, μέσα απ' αυτόν, θέλουν να δυσφημίσουν όλο το πνεύμα της "Άνοιξης της Πράγας", από το οποίο δεν απαρνήθηκε τίποτα και του οποίου είναι ένας από τους τελευταίους εκπροσώπους εν ζωή. Το πνεύμα, εν ολίγοις, εκείνων που θέλησαν να χτίσουν έναν "σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο" και δεν τους εκφράζει καθόλου ο θρίαμβος, πάνω στα ερείπια του κομουνισμού, ενός ξεκάθαρου καπιταλισμού με κτηνώδες πρόσωπο.



Του GUY SCARPETTA* ΠΟΛΙΤΗΣ / Le Monde Diplomatique

Κωδικός άρθρου: 887538

ΠΟΛΙΤΗΣ - 02/08/2009, Σελίδα: 8

Το σταυροδρόμι των ψυχών της Χρυσηίδας Δημουλίδου

"Το σταυροδρόμι των ψυχών" της Χρυσηίδας Δημουλίδου. Ένα μυθιστόρημα που κινείται στο χώρο του μεταφυσικού αισθηματικού θρίλερ και που καθηλώνει τον αναγνώστη μέχρι και την τελευταία στιγμή.

Από το πρώτο κιόλας κεφάλαιο σου δίνει την υποψία ότι κάτι πολύ τραγικό θα ακολουθήσει.

Ένας κόκκινος λεκές στη θάλασσα, όπως τον αγναντεύει ο μοναχός Ιερώνυμος από το μοναστήρι της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας στην Αμοργό.Η Κάσι που αναζητά τις παιδικές αναμνήσεις της και θέλει να ξεδιαλύνει το παρελθόν.Ο ανεκπλήρωτος έρωτας,η Αμοργός, το παρόν των ανατροπών...

Η Χρύσα Δημουλίδου καταφέρνει για άλλη μια φορά να κερδίσει τον αναγνώστη.Μια πολύ καλή πρόταση για το καλοκαίρι που προσφέρεται για διάβασμα!