Μισέλ Ουελμπέκ Michel Houellebecq Η δυνατότητα ενός νησιού, The Possibility of an Island ( La Possibilité d'une île)

Μισέλ Ουελμπέκ Michel Houellebecq
Η δυνατότητα ενός νησιού, The Possibility of an Island ( La Possibilité d'une île)
μτφρ. Λίνα Σηπιτάνου
εκδ. Εστία

Μισέλ Ουελμπέκ «Η δυνατότητα ενός συγγραφέα»
Πούλησε χιλιάδες βιβλία, βραβεύτηκε από τo Γάλλο Υπουργό Πολιτισμού, πήρε το Ιρλανδικό βραβείο IMPAC, ζει στην Ιρλανδία, γράφει στην Ισπανία και αποφεύγει το Παρίσι. Εναντίον του εκτοξεύονται απειλές και κατάρες από θρησκευτικές κοινότητες και μειονότητες. Οι αριστεροί ικανοποιούνται από την επίθεσή του κατά του καταναλωτισμού, οι δεξιοί για την αντίθεσή του στην σεξουαλική απελευθέρωση, οι φεμινίστριες θα επιθυμούσαν να τον ευνουχίσουν τελετουργικά, οι μουσουλμάνοι τον περιμένουν στη γωνία. Όμως ο Μισέλ Ουελμπέκ παραμένει ο πιο αιρετικός και παρεμβατικός συγγραφέας της εποχής μας.
Ήδη από το πρώτο του βιβλίο, «Η επέκταση του πεδίου της πάλης», διαφαινόταν ο «παλιός καινούργιος κόσμος» του συγγραφέα. Ο βασικός ήρωας του βιβλίου, εργαζόμενος σε εταιρεία πληροφορικής, περιφέρεται σε ένα γραφειοκρατικό σύστημα εφαρμογών και άχαρων λογισμικών όπου οι καριέρες και οι μετακινήσεις των υπαλλήλων θυμίζουν ρομποτοειδή όντα. Στελέχη επιχειρήσεων αυτοκτονούν, άλλοι κάνουν ψυχανάλυση και άλλοι υποφέρουν από καρδιοπάθειες. «Βρισκόμαστε μακριά από τα Ανεμοδαρμένα ύψη», δηλώνει ο Ουελμπέκ, απομακρύνοντας τους ήρωές του από τα συγκρατημένα πάθη των παλιών μυθιστορηματικών προτύπων. Το σεξ είναι μια επαναλαμβανόμενη μανιοκαταθλιπτική πράξη όπου κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από το «κενό του κόλπου». Ο τριαντάρης ήρωας, αδιάφορος μπροστά στον θάνατο, παρατηρητής του φόνου ενός νέγρου στην παραλία, θυμίζει τον «Ξένο» του Καμύ και δηλώνει απερίφραστα ότι δεν αγαπάει τον κόσμο «μ’ αηδιάζει, η διαφήμιση με αποκαρδιώνει, η πληροφορία μου φέρει εμετό». Οι ήρωες του Ουελμπέκ, υποφέρουν από «ναυτία» και ξερνάνε όπου βρουν. Βρίσκονται σε κατάθλιψη, έκπτωτοι, στον περίκλειστο παράδεισο που τους εξασφάλισε η έλλειψη οποιασδήποτε πίστης. Το σύντομο και στακάτο μυθιστόρημα κάνει αναφορές σε όσα θα επεκταθούν στις επόμενες αφηγήσεις: Τρομοκρατία, ισλαμοφοβία, σεξισμός.
Στα «Στοιχειώδη σωματίδια» η μικροσκοπική, εργαστηριακή ματιά του Ουελμπέκ μετατρέπει το σύγχρονο γίγνεσθαι σε ένα μελλοντολογικό τόπο. Δύο ετεροθαλή αδέλφια, εκ διαμέτρου αντίθετοι χαρακτήρες, διατρέχουν την ιστορία του κόσμου, άλλοτε με τη ματιά του βιολόγου και άλλοτε του χρονικογράφου, αδιαφορώντας για τα ανθρώπινα συναισθήματα, που γι’ αυτούς είναι ανταλλαγές ηλεκτρονίων ανάμεσα στους νευρώνες και τις συνάψεις στο εσωτερικό του εγκεφάλου. Το παράλογο, η υπαρξιακή απόγνωση, η αμετακίνητη κενότητα των ημερών παραπέμπουν στην διακριτική αγάπη του συγγραφέα για τον Σάμιουλ Μπέκετ. Η απελπισία της οικογένειας, των συγγενικών δομών, των κοινωνικών ειδών και των σωματικών μεταλλάξεων επαναπροσδιορίζουν ακόμη και το αφηγηματικό μοντέλο.
Ο Ουελμπέκ αναθεματίζει τη δεκαετία του ’60, θεωρώντας την ως βασική υπαίτιο της διάλυσης της γαλλικής κοινωνίας. Σαν μετά από μια καταστροφή, η έρημη χώρα αποπνέει στάχτες, πολέμους, κινήματα και αμφισβήτηση της ίδιας της ιστορίας. Ως συγγραφέας απολαμβάνει την πολιτιστική κατάρρευση, την συρρίκνωση του κοινωνικού ιστού και την ανάδυση του ηδονισμού. Οι σεξουαλικές ανταλλαγές, οι τόποι ερωτισμού ακυρώνουν το κλασικό ζευγάρι. Αποτέλεσμα ένα μυθιστόρημα, βγαλμένο σαν από δοκιμαστικό σωλήνα μιας μεταλλαγμένης λογοτεχνίας, απόκοσμο, με την ψυχρότητα και την αποστείρωση ενός ερευνητικού εργαστηρίου. Άλλωστε ο ένας αδελφός ο Μισέλ, είναι βιολόγος ερευνητής. Ο ετεροθαλής αδελφός του, ο ηδονιστής Μπρούνο, διαβάζει Κάφκα και αυνανίζεται, είναι αντι-οικολόγος, αντι-gay, αντι-ισλαμιστής. Για όσους βιάζονται να επικηρύξουν τον Ουελμπέκ ας λάβουν υπόψη ότι ο Μπρούνο παρουσιάζεται ως ψυχασθενής, μέσα σε μια κουρασμένη, εξαντλημένη ανθρωπότητα που αμφιβάλλει για τον εαυτό της και την ιστορία της. Στο τέλος, αποκαλύπτεται ότι αυτός που αφηγείται την ιστορία των δύο αδελφών είναι ένα καινούργιο είδος, και ότι το βιβλίο αποτίει τιμή στον παλιό άνθρωπο της αρχαίας φυλής. Τα «Στοιχειώδη σωματίδια» είναι το πιο δεξιοτεχνικό βιβλίο του Ουελμπέκ, άτρωτο ακόμη από την ναρκισσισμό και την προβοκατόρικη προκλητικότητα των επομένων βιβλίων.
Στην «Πλατφόρμα» ο σαραντάχρονος ήρωας, ο Μισέλ, ηδονιστής κι αυτός, ταξιδεύει στην Ταϊλάνδη. Η μυθιστορηματική βομβιστική επίθεση στο τουριστικό θέρετρο, που προηγείται της πραγματικής στο Μπαλί, εκλαμβάνεται ως προτρεπτική και ο Ουελμπέκ καταχωρείται στον index των καταδιωκώμενων συγγραφέων. O Σάλμαν Ρούσντι-πολύ σωστά- επιμένει ότι είναι άδικο να ταυτίζονται οι απόψεις του συγγραφέα με εκείνες των ηρώων του.
Στην «Πλατφόρμα» το θέμα του σεξουαλικού τουρισμού εξαντλείται σε τόσο ρεαλιστικές περιγραφές που ο Ουελμπέκ κατηγορείται για πορνογραφία. Όμως η περιγραφή των ερωτικών περιπτύξεων αποβλέπει σε μια ντε Σαντική απογύμνωση των συνειδήσεων και στην απόρριψη της «καλλιέπειας» των αισθαντικών και δήθεν ερωτικών αναγνωσμάτων. Ο Ουελμπέκ τελικά ανακηρύσσει την παρακμή του ερωτισμού στη Δύση και προχωράει στην εξόντωση του ανθρώπινου είδους με το τελευταίο του μυθιστόρημα.
«Η δυνατότητα ενός νησιού», μια μελλοντολογική μυθιστορία επιστημονικής φαντασίας, ριζώνει στις αφηγήσεις του ψυχωτικού Λάβκραφτ, σε σκοτεινές μεσαιωνικές ιστορίες, στα «περιβάλλοντα» του Γιόζεφ Μπόϊς, στον «Φρανκεστάιν», στον Χ.Τζ. Γουέλς ακόμη και σε έναν καρτουνίστικο Ιούλιο Βερν. Είναι αδιανόητο να βάλεις σε περίληψη την ιστορία του Ντάνιελ1 έως τον Ντάνιελ25, τους τελευταίους ανθρώπους και τους κλώνους τους. Μάλιστα, οι τελευταίοι άνθρωποι, αποκαλούνται «άγριοι» από τους κλώνους, που είναι άφυλοι και αθάνατοι. Ο πλανήτης μας βρίσκεται στο απώτατο μέλλον, καθώς ο Ντάνιελ1, ο γελωτοποιός ήρωας, μας αφήνει την αναφορά του για έναν πολιτισμό που εγκατέλειψε την αγάπη και από θηλαστικά με συναίσθημα κατέληξε σε κλωνοειδή απαθή.
Κατά βάθος «η δυνατότητα ενός νησιού» είναι η χαμένη δυνατότητα της ανθρωπότητας, όπως την οραματίστηκε ο Νεοπροφήτης Μισέλ Ουελμπέκ. Μια θλιμμένη, χαοτική και διαβρωτική μυθιστορία. Μια γραφή φορέας του κακού, ένα μυθιστόρημα που, μαζί με τα προηγούμενα δημιουργούν, αν όχι ένα «έργο εν εξελίξει», τουλάχιστον έναν κόσμο που εξελίσσεται ή μάλλον που αποσυντίθεται. Η κατάρρευση κάθε αξίας και ελπίδας, η προφητική δύναμη και ενόραση του συγγραφέα, η αντι-φιλοσοφική του διάθεση, η απαξίωση των παλιών λογοτεχνικών μοντέλων, μεταλλάσσουν τον συγγραφέα Ουελμπέκ σε λογοτεχνικό κλώνο των δικών του αφηγήσεων.
Ο Μισέλ Ουελμπέκ με το παραβατικό, επιμολυσμένο έργο του, δηλητηριάζει τους εφησυχασμένους λογοτεχνικούς καιρούς μας και οι μηνύσεις και οι καταδίκες που επισύρονται εναντίον ταρακουνούν το σύστημα και όσους αδιάβαστους και εφησυχασμένους λυμαίνονται περιοχές πολιτισμού και κοινωνικής δράσης. Ούτως ή άλλως αυτοί επιβραβεύονται με την αφάνεια. Για τον Μισέλ Ουελμπέκ η λήθη είναι μια λέξη διαγραμμένη.
Του Θεόδωρου Γρηγοριάδη
Δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ, βιβλιοδρόμιο, Σάββατο 19 Οκτωβρίου 2007
ΠΗΓΗ: Δημόσια κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών
---------------------------------------------------------------------------------

Η ανατριχιαστική ωμότητα του Μισέλ Ουελμπέκ

ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΣΧΙΝΑ

Τουλάχιστον πέντε βιβλία κυκλοφόρησαν φέτος στη Γαλλία, επιχειρώντας να ανιχνεύσουν το φαινόμενο Ουελμπέκ. Ακαδημαϊκά συνέδρια ανέλυσαν τις βαθύτερες δομές της μυθοπλασίας του και την πολιτική σημασία του έργου του. Κοινωνιολόγοι επιχείρησαν την ανατομία του «ουελμπεκικού κόσμου», που ο πενηντάχρονος συγγραφέας κατάφερε να οικοδομήσει με τα τρία πρώτα του μυθιστορήματα. Δημοσιογράφοι σχολίασαν σε όλους τους τόνους τις ιδιωτικές του ιδιορρυθμίες, την ελευθεριότητα και την εκκεντρικότητά του. Ο Μισέλ Ουελμπέκ απασχολεί - και πουλάει. Οχι μόνο γιατί δεν διστάζει να διατρανώσει την απέχθειά του προς το Ισλάμ («Διαβάζοντας κανείς το Κοράνι καταρρέει. Η πιο ηλίθια θρησκεία στον κόσμο είναι ο ισλαμισμός», είχε δηλώσει στο περιοδικό «Lire» το 2001, μετά τις πρώτες ενστάσεις για τις υβριστικές αναφορές του στους μουσουλμάνους, από τις οποίες έβριθε το μυθιστόρημά του «Πλατφόρμα»), ούτε γιατί η εμμονή του με το σεξ, ή μάλλον με την επιδοσιακή διάστασή του, ερωτοτροπεί, στην ψυχρότητά της, με την πορνογραφία. Μήπως τότε γιατί είναι ανατριχιαστικά ωμός; Ενδεχομένως - η ωμότητα φαίνεται να είναι η μόνη στάση που μπορεί να μαστιγώσει το παράλυτο νευρικό σύστημα της Δύσης. Ακόμη και οι εξοικειωμένοι με την ήρεμη απόγνωση ενός Σαρτρ κι ενός Καμί, ή με τη βέβηλη οργή ενός Σελίν, μένουν άφωνοι (αν όχι προσβεβλημένοι) με τη μηδενιστική άνεση με την οποία ο Ουελμπέκ λεκιάζει τον ιστό της ζωής.

Ο Ουελμπέκ έχει σίγουρα εντρυφήσει στον Νίτσε και τον Σοπενχάουερ• η μυθοπλασία του θα μπορούσε να διαβαστεί και ως μια δημηγορία με θέμα την οδύνη, τη σκληρότητα, την απουσία νοήματος του σύγχρονου βίου. Οι Ρώσοι κλασικοί δεν του είναι, επίσης, ξένοι: οι παθητικοί ανδρικοί χαρακτήρες που εποικούν τις σελίδες του, θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως μεταμοντέρνες εκδοχές των επιφανειακών, «περιττών», «υπόγειων» ηρώων ενός Ντοστογιέφσκι ή ενός Τουργκένιεφ. Στο μυθιστόρημά του «Τα στοιχειώδη σωματίδια», όπως και στο τελευταίο του, «Η δυνατότητα ενός νησιού», οι άνθρωποι εμφανίζονται τόσο επιφανειακοί, τόσο περιττοί, ώστε οδηγούνται στην ανυπαρξία. Ο Μισέλ, ο βιολόγος των «Σωματιδίων», εργάζεται πάνω στην κλωνοποίηση και φαίνεται να λαχταρά μια μετα-ανθρώπινη εποχή. Στη «Δυνατότητα ενός νησιού» αυτή η εποχή έχει φτάσει. Η αφήγηση, σ' αυτό το τελευταίο, τυπικά επιστημονικό-φανταστικό μυθιστόρημα, ξεδιπλώνεται προς δύο κατευθύνσεις: η μία παρακολουθεί την ιστορία του Ντανιέλ, ενός κωμικού θεατρικού συγγραφέα που, αν και επιτυχημένος, είναι συναισθηματικά χρεοκοπημένος και η άλλη, την αφήγηση του κλώνου του, ενός «νεοανθρώπου», ο οποίος, διακόσια χρόνια αργότερα, στη μετα-ανθρώπινη πλέον εποχή, προσπαθεί, ανασκαλεύοντας τη βιογραφία του προγόνου του, να μαντέψει τα κίνητρά του: προς τι τόση αγωνία, τόσος μόχθος, τόση προσπάθεια σε αναζήτηση αυτού του παράξενου, αρχαϊκού αισθήματος, του έρωτα; Τι λογής ήταν αυτό το όνειρο με το οποίο είχε η ανθρωπότητα εμποτιστεί, ήδη από την εποχή του πλατωνικού Συμποσίου, με αποτέλεσμα να «δηλητηριαστεί» και να νιώσει «αποστροφή για την κατάστασή της του λογικού ζώου»; Στη «μετα-ανθρώπινη» εποχή των κλώνων αυτό το όνειρο έχει, επιτέλους, σβήσει. Μαζί και ο άνθρωπος. Από περιττός, είχε γίνει ανύπαρκτος.

Μεταμφιεσμένη αυτοβιογραφία

Είναι προφανές ότι στον πυρήνα των μυθιστορημάτων του Ουελμπέκ πάλλεται μια ισχυρή αυτοβιογραφική φλέβα. Τεχνουργός, πρώτη ύλη και τελικό προϊόν είναι ο συγγραφέας ο ίδιος. Ο κεντρικός ήρωας φέρει τα χαρακτηριστικά του, μερικές φορές, μάλιστα, και το όνομά του. Δημόσιος υπάλληλος ή μάνατζερ μεσαίου βεληνεκούς (στο τελευταίο βιβλίο πάμπλουτος κωμωδιογράφος, όπως πάμπλουτος πια πρέπει να είναι και ο λογοτεχνικός του πατέρας), απομονωμένος, σεξομανής, παραδομένος σε αμφίβολες πολιτικοκοινωνικές θεωρίες, με θλιβερό παρελθόν και άδηλο μέλλον. Οι γονείς του είναι πρόσωπα επιεικώς μισητά• οι γυναίκες, άχρωμες περαστικές• οι συνάδελφοι, απεχθή νευρόσπαστα• οι Αραβες, «σκουλήκια του Αλλάχ», οι Εβραίοι, «ψύλλοι με περιτομή», οι όπου γης εξεγερμένοι, γελοίοι, η πολιτική δράση, μάταιη, αν όχι απολύτως εξοργιστική.

Η μυθοπλασία συχνά μοιάζει με ένα είδος εκδίκησης προς τον κόσμο - και στην περίπωση του Ουελμπέκ έχουμε την πιο ακραία, ίσως, εκδοχή αυτής της στάσης. Ξεφυλλίζοντας τη βιογραφία του, την οποία πρόσφατα εξέδωσε ο δημοσιογράφος του περιοδικού «Le Point» Denis Demonpion με τίτλο «Houellebecq non autorise. Enquete sur un phenomene», τείνει κανείς να πιστέψει ότι τα μυθιστορήματά του συνιστούν μετωπική επίθεση σε όσους κατά καιρούς τον πλήγωσαν ή τον αγνόησαν -αρκεί ο αναγνώστης να παρατηρήσει τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται πατέρες και μητέρες στα βιβλία του. Ο Ντεμονπιόν έχει εργαστεί ευσυνείδητα, παίρνοντας συνεντεύξεις από τους γονείς και τους ελάχιστους φίλους του Ουελμπέκ, καταγράφοντας διασκεδαστικά και διαφωτιστικά περιστατικά, και κλείνοντας, αναπάντεχα, με τον αστρολογικό χάρτη του συγγραφέα, τον οποίο έχει εκπονήσει η πρώην τραγουδίστρια και νυν μελλοντολόγος Φρανσουάζ Αρντί. Χαρακτηριστική λεπτομέρεια: ο Ουελμπέκ έχει γεννηθεί κάτω από το ίδιο ζώδιο με τον Μπιν Λάντεν - τους Ιχθείς. «Είμαι ο αγγελιαφόρος του θανάτου», θα σχολιάσει ο συγγραφέας, σε μία ακόμη επίδειξη μπλαζέ ειρωνείας. «Εχω έλθει στον κόσμο για να φέρω την καταστροφή».

Ο Μισέλ Ουελμπέκ (το πραγματικό του όνομα είναι Μισέλ Τομά) γεννήθηκε στη Ρεϊνιόν το 1958. Η μητέρα του ήταν γιατρός και ο πατέρας του, που στα 14 χρόνια του είχε εγκαταλείψει το σχολείο αλλά όχι και το διάβασμα (ήταν φανατικός του Σελίν, κατά δήλωσή του), είχε εργαστεί ως κηπουρός, φορτηγατζής και δάσκαλος του σκι. Τυπικοί εκπρόσωποι της «επαναστατημένης γενιάς» της δεκαετίας του '60, οι γονείς του μάλλον δεν μπορούσαν να εντάξουν ένα νεογέννητο στον ανέμελο τρόπο ζωής τους, κι έτσι, σε ηλικία μόλις πέντε μηνών, άφησαν τον μικρό τους γιο με τους παππούδες του στο Αλγέρι, κι έφυγαν μ' ένα ντεσεβό, για να περιπλανηθούν στην Αφρική. Το 1961 ο Μισέλ βρέθηκε στα περίχωρα του Παρισιού, στο σπίτι της γιαγιάς του, Ανριέτ Ουελμπέκ• οι γονείς του είχαν ήδη χωρίσει και ο Μισέλ τους έβλεπε μόνο στις διακοπές. «Μεγάλωσα με την ξεκάθαρη γνώση ότι εναντίον μου είχε διαπραχθεί μια μεγάλη αδικία», είχε εκμυστηρευτεί κάποτε σε μια συνέντευξη. «Για τον πατέρα μου αισθανόμουν κυρίως φόβο και για τη μητέρα μου αηδία. Ως τον θάνατό μου θα απομείνω ένα εγκαταλειμμένο παιδάκι, που ουρλιάζει από τον φόβο και το κρύο, στερημένο το χάδι και τη στοργή». Εξού και τα μυθιστορήματά του καταλογίζουν στους γονείς του και τη γενιά τους -τους χίπις, τα παιδιά του γαλλικού Μάη- τη σεξουαλική δυστυχία και κάθε λογής κοινωνικό δεινό που βιώνουν οι περισσότεροι ήρωές του. Η μόνη που εξαιρείται είναι η γιαγιά του και η σύντομη συμβίωσή τους - ειδυλλιακή ανάπαυλα στην κατά τα άλλα δυστυχισμένη ζωή ενός εσωστρεφούς και αντικοινωνικού παιδιού, εσώκλειστου σε οικοτροφείο, ενός απομονωμένου φοιτητή που τρεφόταν μονάχα «με ξερό ψωμί, μουστάρδα και ουίσκι», ενός νέου άνδρα με ψυχολογικά προβλήματα και κρίσεις κατάθλιψης, ικανές να τον οδηγήσουν σε κατ' επανάληψη νοσηλείες σε ψυχιατρικές κλινικές, ενός πρώιμου συζύγου (στα 24 χρόνια του) και πατέρα, ο οποίος, όπως θα ομολογήσει στο τελευταίο του βιβλίο, αδυνατεί να θυμηθεί γιατί παντρεύτηκε την πρώτη του γυναίκα. «Η γιαγιά μου ήξερε να μου προσφέρει τα λίγα που λαχταρούσα: καθαρά ρούχα, νόστιμα κυριακάτικα φαγητά και αγάπη», θυμάται νοσταλγικά ο Ουελμπέκ. Η Ανριέτ θα του χαρίσει το όνομά της, με το οποίο θα εμφανιστεί στα γράμματα• η ίδια θα είναι υπεύθυνη για το δίπολο που κυριαρχεί στα βιβλία του: από τη μια, κυνισμός και μίσος, από την άλλη, σχεδόν γλυκερός συναισθηματισμός.

Γιατί ο Ουελμπέκ είναι η επιτομή των αντιθέσεων: ενδίδει στην πορνογραφία, ενώ ταυτόχρονα παραμένει ο ηθικολόγος που συστηματικά εξιδανικεύει τον ετεροφυλόφιλο έρωτα• επιτίθεται στη σύγχρονη δυτική κοινωνία, αλλά οι επικρίσεις του προέρχονται τόσο από τα δεξιά όσο και από τα αριστερά: από τα δεξιά, γιατί αποδίδει την ασυγκράτητη σεξουαλικότητα στην κατάπτωση και την εξαχρείωση της «απελευθερωμένης» δεκαετίας του '60 και τον «εγωισμό των διανοουμένων»• από τα δεξιά, γιατί συνδέει την αχαλίνωτη σεξουαλικότητα με τον όλεθρο της ελεύθερης αγοράς. Οπως σημειώνει ο κριτικός Theo Tait, που δημοσίευσε μια ιδιαίτερα εκτεταμένη παρουσίαση του συγγραφέα στο «London Review of Books», σε όλα τα βιβλία του Ουελμπέκ το θεωρητικό υπόβαθρο είναι κοινό - μια παραλλαγή του επιχειρήματος του Κομμουνιστικού Μανιφέστου, που υπογραμμίζει πως ό,τι ονομάζουμε σεξουαλική ελευθερία δεν είναι παρά το τελευταίο στάδιο του μετασχηματισμού του προσωπικού πλούτου σε ανταλλακτική αξία. Το παράδειγμα της «Πλατφόρμας» είναι χαρακτηριστικό: εκεί ο σεξοτουρισμός προτείνεται ως ριζοσπαστική λύση της ελεύθερης αγοράς, επιτρέποντας στους σεξουαλικά ενδεείς να κερδίζουν επιτέλους καταναλωτική ικανοποίηση, έστω στο απέραντο σουπερμάρκετ της σεξουαλικής υπερπροσφοράς.

Και η λογοτεχνία;

Εδώ τα πράγματα δυσκολεύουν. Πέρα από τη θεματική ανάλυση, την επισήμανση των αυτοβιογραφικών στοιχείων, τη θεωρητική προσέγγιση του κοινωνικοπολιτικού στίγματος των βιβλίων του, το ερώτημα επανέρχεται, επίμονο, ιδίως μεταξύ των Γάλλων κριτικών: είναι πραγματικά καλός συγγραφέας ο Ουελμπέκ; Ο Eric Naulleau αμφιβάλλει σφόδρα. Στο βιβλίο του «Au secours! Houellebecq revient!» («Βοήθεια, ο Ουελμπέκ ξανάρχεται») διαπιστώνει μελαγχολικά: «Πρέπει στ' αλήθεια να έχουμε πέσει πολύ χαμηλά, για να θεωρήσουμε ότι μια απομίμηση του "SAS" (σ.σ. σειρά λαϊκών περιπετειωδών μυθιστορημάτων του Ζεράρ ντε Βιλιέ) ήρθε να ανανεώσει εκ βάθρων τη γαλλική λογοτεχνία». Διά χειρός Aude Lancelin, ωστόσο, έρχεται η αναίρεση: «Ο Ουελμπέκ αναστατώνει τις τακτοποιημένες κατηγορίες, αποκαλύπτει την κενότητα κάθε ακαδημαϊκής φανφάρας, θολώνει τις αισθητικές κατηγορίες», γράφει στον «Nouvel Observateur». Ας συγκρατηθούμε• ο Ουελμπέκ δεν είναι ο Σελίν. Η ναυτία που προκαλεί στον αναγνώστη δεν πηγάζει τόσο από την αιρετική και βλάσφημη στάση του όσο από τον λογοτεχνικό του πρωτογονισμό. Η ηχηρή βαναυσότητα πολλών σκηνών και η προφανής λύση πολλών αδιεξόδων (τι πιο εύκολο από το να σκοτώσεις κάποιον ήρωα, ή, ακόμα καλύτερα, να τον βάλεις να αυτοκτονήσει) δεν δείχνει ιδιαίτερη εκλέπτυνση. Ο,τι και να γραφτεί για τον Ουελμπέκ, κανείς δεν θα του αποδώσει αρετές στιλίστα.

Μιλήσαμε στην αρχή για τις κρυμμένες λογοτεχνικές του επιρροές, τις φιλοσοφικές του αναφορές. Δεν αναφέραμε τις πιο εμφανείς: τη λογοτεχνία του φανταστικού και τον Αμερικανό πεζογράφο Μπρετ Ιστον Ελις. Το πρώτο του βιβλίο, μετά την ποιητική συλλογή «Rester vivant. Methode» («Η μέθοδος για να μείνεις ζωντανός»), ήταν μια μελέτη πάνω στον Χ.Π. Λόβκραφτ και τα γοτθικά, φανταστικά, αλλόκοτα γραφτά του. Ενα δοκίμιο που λειτουργούσε σχεδόν προγραμματικά, ένα συγγραφικό μανιφέστο: «Η ζωή είναι οδυνηρή και απογοητευτική», σημείωνε εκεί. «Είναι άχρηστο, λοιπόν, να γράφει κανείς σήμερα ρεαλιστικά μυθιστορήματα. (...) Η ανθρωπότητα, τέτοια που είναι, μας εμπνέει μονάχα νοσηρή περιέργεια. Ολες αυτές οι εκλεπτυσμένες "έννοιες", "καταστάσεις" των σύγχρονων συγγραφέων... Το μόνο που κατορθώνουν, είναι να ενισχύουν την αποστροφή που ήδη έχει επαρκώς καλλιεργήσει εντός μας καθεμιά από τις μέρες της "πραγματικής" μας ζωής».

Αντίδοτο της αποστροφής, λοιπόν, η ηθικολογία. Κι όμως, όπως σημειώνει ο Τζέιμς Γουντ, υπάρχει μια διαφορά ανάμεσα στη γόνιμη αμφιθυμία και τη σύγχυση. «Τα μυθιστορήματα του Ουελμπέκ δείχνουν ασυνάρτητα, ταλαντευόμενα ανάμεσα σε μια άγρια κριτική και μια λύση που μετά βίας αρθρώνεται, όπως και ο συγγραφέας τους ταλαντεύεται ανάμεσα στην απέχθεια για τις σύγχρονες σεξουαλικές υπερβολές και τον πορνογραφικό ζήλο με τον οποίο τις αποτυπώνει», γράφει ο κριτικός. «Ο Ουελμπέκ μπορεί να μην είναι ο ρατσιστής μισογύνης όπως τον θέλει το κοινό αίσθημα, αλλά η πεζογραφία του συμμετέχει με μεγάλη ευκολία στην ποταπότητα που υποτίθεται ότι καταγγέλλει. Διακρίνει κανείς, βέβαια, την ηθική αντίσταση από την πλευρά του συγγραφέα, να εκφράζεται μέσα στις φλογερές του θεωρητικολογίες• όμως η ίδια η μυθοπλασία -η δραματική αναπαράσταση- ενδίδει στη μίμηση, αναπαράγοντας τον ζόφο και το κενό. Αλλωστε ποιο περιοδικό έσπευσε να δημοσιεύσει απόσπασμα από το νέο μυθιστόρημα του Ουελμπέκ; Μα φυσικά, το "Playboy"».

ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΣΧΙΝΑ
ΠΗΓΗ: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 09/03/2007
------------------------------------------------------------------------

Το κρίσιμο σταυροδρόμι ενός συγγραφέα
Η μιντιακή περσόνα του «φαινόμενου» Μισέλ Ουελμπέκ μοιάζει να παρεισφρέει όλο και περισσότερο στα βιβλία του
Της Τιτικας Δημητρουλια
Το νέο μυθιστόρημα του Μισέλ Ουελμπέκ, «Η δυνατότητα ενός νησιού», εκδόθηκε το 2005 στη Γαλλία μετά φανών και λαμπάδων: μεταγραφή από τον Φλαμμαριόν στον Φαγιάρ με τίμημα 1,3 εκατομμύρια ευρώ, δηλώσεις του ιδίου ότι πρόκειται για το αριστούργημά του, επιλεκτική διανομή του κειμένου σε δημοσιογράφους φίλα προσκείμενους προς τον ίδιο και το έργο του πριν κυκλοφορήσει στα βιβλιοπωλεία, αναγγελία της μεταφοράς του στον κινηματογράφο – η οποία στην πορεία ματαιώθηκε, με αποτέλεσμα ο συγγραφέας να αναζητά και πάλι εκδότη. Περσόνα των μέσων και της διαρκούς αυτοβιογραφίας, θεσμοποιημένος ροκ σταρ της ευρωπαϊκής λογοτεχνικής σκηνής, για τον οποίο πλέον οργανώνονται συμπόσια και γράφονται διδακτορικά, ο ταλαντούχος Ουελμπέκ αντιμετωπίζεται πλέον ως «φαινόμενο», όπως μαρτυρεί και ο τίτλος της βιογραφίας του από τον Ντενί Ντεμονπιόν («Houellebecq non autoris�: Enqu�te sur un ph�nom�ne», Maren Sell, 2005). Διότι με μία εξόχως οργανωμένη τακτική αυτοπαρουσίασης - «επιμέλειας του εαυτού», η οποία συναιρεί την πρόκληση και τον εντυπωσιασμό με την απόκρυψη, το μυστήριο και τον υπερβάλλοντα συναισθηματισμό, ενώ αφήνει να πλανάται στον αέρα μια υποψία θειαφιού, έχει καταφέρει να έχει επί μία δεκαετία μονίμως στραμμένους επάνω του τους προβολείς της δημοσιότητας.
Οι σαφείς και υπονοούμενες ρατσιστικές, σεξιστικές, αντιδραστικές θέσεις του, στις οποίες χρωστάει χαρακτηρισμούς του τύπου «αρνητιστής» (Νάνσυ Χιούστον), νεοαντιδραστικός (Ντανιέλ Λιντεμπέρ και άλλοι πολλοί), οι αντιισλαμικές του κορώνες που τον οδήγησαν έως και στο δικαστήριο και τον έκαναν να νιώσει μία άλλου τύπου ανασφάλεια, διαφορετική από τη συναισθηματική, εναλλάσσονται με εκκλήσεις για κατανόηση όσον αφορά το διαρκές πένθος που βιώνει, επειδή η μητέρα του δεν τον χάιδεψε πολύ όταν ήταν μικρός, επειδή του έχει λείψει η αγάπη, τον προδίδουν οι φίλοι, τον μάχονται οι δημοσιογράφοι. Οπως επίσης και με δηλώσεις ότι είναι ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του, ότι είναι ο νέος Περέκ και άλλα συναφή. Των εκδοτών συνεπικουρούντων, το αποτέλεσμα μετριέται στα εκατομμύρια της μεταγραφής, αλλά και των υπέρογκων συγγραφικών του δικαιωμάτων – στη Γερμανία μόνο τα έργα του έχουν πουλήσει 500.000 αντίτυπα.
«Ενα σημαντικό κάθαρμα»
Πέραν αυτών, όμως, υπάρχει και ο Ουελμπέκ συγγραφέας, που τάραξε τα νερά της ομφαλοσκοπούσας σύγχρονης γαλλικής λογοτεχνίας, κάνοντας πράξη την ars poetica που πρότεινε ήδη από το 1991: «Κάθε κοινωνία έχει [...] τις πληγές της. Βάλτε το δάχτυλο στην πληγή και πιέστε δυνατά. Εξερευνήστε τα θέματα για τα οποία κανείς δεν θέλει να ακούσει. [...] Σταθείτε στην αρρώστια, την αγωνία, την ασχήμια. Μιλήστε για το θάνατο, τη λήθη. Τη ζήλια, την αδιαφορία, τη ματαίωση, την έλλειψη αγάπης. [...] Οταν θα προκαλέσετε στους άλλους ένα κράμα έντρομου οίκτου και περιφρόνησης, θα ξέρετε ότι είστε σε καλό δρόμο». Ετσι κι ο ίδιος, σαν άλλος Μπαλζάκ, με τον οποίο τον συγκρίνουν και συγκρίνεται, προσπαθεί να χαρτογραφήσει το δηωμένο τοπίο της Δύσης, ως μια απέραντη waste land του χρήματος και του σεξ, όπου η «ζώσα ζωή» ανήκει αμετάκλητα στο παρελθόν. Μεγεθύνοντας όσο δεν παίρνει τους φόβους μιας κατ’ επίφασιν ασφαλούς μικροαστικής τάξης, από την καταστροφή του περιβάλλοντος και το γήρας ώς την τρομοκρατία και τη μοναξιά, τη διάλυση της διυποκειμενικότητας, το ανέφικτο του μοιράσματος, ο Ουελμπέκ αποδομεί τη σύγχρονη κοινωνία από τη σκοπιά του δεξιού αναρχισμού και του αντιανθρωπισμού –με την φιλοδοξία να γίνει και αυτός «ένα σημαντικό κάθαρμα», σαν τον Σελίν, τον Σαρτρ ή τον Ζενέ– ή τουλάχιστον «ένα είδος Ζαρατούστρα της μεσαίας τάξης». Η ποίησή του, από την άλλη, ερμηνεύει τη στάση του: «Και η αγάπη, μέσα στην οποία όλα είναι εύκολα/κι η προσφορά είναι ακαριαία/υπάρχει καταμεσής στο χρόνο,/η δυνατότητα ενός νησιού». Οι στίχοι αυτοί σημαίνουν τη μάταιη, απελπισμένη, απεγνωσμένη αναζήτηση της ενότητας, του όλου μέσα από την αγάπη. Εξηγούν γιατί η ρομαντική κραυγή του ποιητή, ο οποίος αναρωτιέται «πού έχει πάει ο παράδεισος, που χάθηκαν οι θεοί», μετατρέπεται στην οργή και το θυμό του πεζογράφου, που γίνεται ένας κυνικός, «οξυδερκής παρατηρητής της σύγχρονης πραγματικότητας».
Νοσταλγία συναισθημάτων
Στο «Η δυνατότητα ενός νησιού», ο Ουελμπέκ οικτίρει γι’ άλλη μια φορά την ανθρωπότητα για την κατάντια της και την καταδικάζει στο πυρ εξώτερον, τάσσεται κατά της αναπαραγωγής του ανθρώπινου είδους και υπέρ της κλωνοποίησης με γενετική παρέμβαση. Συνεχίζει, δηλαδή, τη συλλογιστική των «Στοιχειωδών σωματιδίων», προσθέτοντας αυτή τη φορά το στοιχείο της αιωνιότητας, ως μοναδικής δυνατότητας γαλήνευσης του ανθρώπου, μέσα από την κατάργηση των αισθήσεων και των αισθημάτων. Ο Ντανιέλ 1, το πρωτότυπο των Ντανιέλ 24 και 25 που αποτελούν τους κλώνους του, προσχωρεί σε μια σέκτα που υπόσχεται την αιώνια ζωή και μετέχει στο πρώτο μεταανθρώπινο βασίλειο, στο πρώτο αυτότροφο ζωικό είδος που, χάρη στην Τυπική Γενετική Τροποποίηση του DNA του, απολαμβάνει τα αγαθά της αιώνιας ηρεμίας, απαλλαγμένο από την επιθυμία του Αλλου. Ο Ουελμπέκ προτείνει επιτέλους μιαν ολοκληρωμένη λύση όσον αφορά την τυραννία του σώματος, που τον στοιχειώνει εξαρχής, ως πηγή ηδονής και οδύνης: σχεδόν το καταργεί – και από την ανυπαρξία των αισθημάτων περνάμε πλέον στη νοσταλγία τους. Κι αυτή η νοσταλγία, που υπαγορεύει την ηρωική έξοδο του Ντανιέλ 25 από το προστατευμένο περιβάλλον της αιώνιας αναγέννησης στον κανιβαλιστικό κόσμο των «αγρίων» ανθρώπων, στον σαρκοβόρο φυσικό κόσμο, ορίζει εντέλει το ανέφικτο του εγχειρήματος: ακόμα και στην αιώνια ζωή ο άνθρωπος συνεχίζει να πονά για όσα δεν έχει.
Το σημαντικό στον Ουελμπέκ, έως σήμερα, ήταν η αυθεντικότητα της οδύνης που αναδυόταν μέσα από τον σκληρό, ανελέητο κυνισμό του, η αίσθηση της αναπότρεπτης, βιβλικής συντέλειας του κόσμου, ως δίκαιης τιμωρίας για τα αμαρτήματα του δυτικού πολιτισμού. Οι βιβλικές αντηχήσεις είναι ακόμη πιο ευδιάκριτες στο νέο του μυθιστόρημα, που ταλαντεύεται ανάμεσα στη Δημιουργία και την Αποκάλυψη, με πλατωνικές παρεκβάσεις και αναφορές στην Καινή Διαθήκη όσον αφορά τη «νεκρή αγάπη». Και οι νεοάνθρωποί του, που αναζητούν τη σωτηρία τους μέσα σε έναν κόσμο άνυδρο, ερειπωμένο και ερημωμένο, που θυμίζει Mad Max, είναι εξίσου ενδιαφέροντες και συγκινητικοί με τους κλώνους στο «Μη μ’ αφήσεις ποτέ» του Καζούο Ισιγκούρο ή τους μεταανθρώπους του άλλου κακού παιδιού της γαλλικής λογοτεχνίας, του Μωρίς Νταντέκ, στο «Cosmos Inc.». Η καθ’ υπερβολήν περιγραφή όμως μιας αδιέξοδης κατάστασης μοιάζει να έχει φτάσει πια στα όριά της και ο Ντανιέλ 1, παρότι σαφώς επηρεασμένος, όπως και ολόκληρο το βιβλίο, από τον Νόρμαν Σπίνραντ και τον Τζακ Μπάρον ή το «Mind Game», δεν φτάνει τα πρότυπά του, εγκλωβίζεται στις εμμονές του Ουελμπέκ και μας προκαλεί πλήξη. Παράλληλα, ο ιδεολογικός προσανατολισμός των έργων του, το γεγονός ότι τονίζουν τη ζωικότητα της ανθρωπινότητας, ανοίγοντας εφιαλτικές προοπτικές αναίρεσής της, επιτείνεται ως πρόβλημα, όπως ενισχύεται και η αίσθηση που είχαμε για πρώτη φορά στην «Πλατφόρμα», ότι ο Ουελμπέκ αρχίζει και χάνει τον έλεγχο της γραφής του, καθώς η μιντιατική περσόνα του μοιάζει να παρεισφρέει όλο και περισσότερο στα βιβλία του και να κλονίζει τη δομή τους. «Η δυνατότητα ενός νησιού» είναι ένα δυνατό όσο και άνισο βιβλίο, που αφήνει όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά ως προς την πορεία ενός συγγραφέα τόσο έξυπνου και ταλαντούχου που καταλήγει επικίνδυνος για τον ίδιο του τον εαυτό.
Hμερομηνία δημοσίευσης: 27-05-07
ΠΗΓΗ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Απονομή χάριτος στο Χάρη Νικολαΐδη

Απονομή χάριτος στον ομογενή Χάρη Νικολαΐδη

Αίσιο τέλος έλαβε η οδυνηρή περιπέτεια του ομογενή συγγραφέα από την Αυστραλία Χάρη Νικολαΐδη, ο οποίος είχε συλληφθεί πριν έξι μήνες στο αεροδρόμιο της Μπανγκόκ για δυσφήμιση του πρίγκιπα διαδόχου της Ταϊλάνδης και είχε καταδικαστεί σε τρία χρόνια φυλάκιση.

Ο βασιλιάς της χώρας τον απελευθέρωσε με απονομή χάριτος και ακολούθησε με απόλυτη μυστικότητα η επιστροφή του στην Αυστραλία. Σύμφωνα με το δικηγόρο του 41χρονου συγγραφέα, Μαρκ Ντιν, η επιτυχής έκβαση της υπόθεσης οφείλεται στη συνδρομή της αυστραλιανής κυβέρνησης.

Ο Ελληνοκύπριος συνελήφθη τον περασμένο Αύγουστο στην Ταϊλάνδη και έκτοτε εκρατείτο σε φυλακή της χώρας. Τον Ιανουάριο 2009 καταδικάστηκε σε τρία χρόνια φυλάκιση για δυσφήμιση του πρίγκιπα διαδόχου της χώρας, μέσα από το βιβλίο του Verisimilitude ("Αληθοφάνεια"), το οποίο εκδόθηκε το 2005 και μόνο επτά από τα πενήντα αντίτυπα πωλήθηκαν.

Η μητέρα του, Δέσποινα Νικολαΐδη, υπέστη εγκεφαλικό λόγω της μεγάλης δοκιμασίας που πέρασε η οικογένειά της εξ’ αιτίας της σύλληψης και καταδίκης του γιου της Χάρη.

Συγκίνηση για την επιστροφή του

«Είμαι ευτυχισμένος, ζαλισμένος και δεν το πιστεύω ακόμα πως είμαι ελεύθερος και πίσω στη Μελβούρνη. Ζούσα έναν εφιάλτη». Αυτά ήταν τα πρώτα λόγια του κ. Νικολαΐδη μετά την επιστροφή του το μεσημέρι του Σαββάτου (21/2) στη Μελβούρνη, όπου εκτυλίχθηκαν συγκινητικές στιγμές.

Στο αεροδρόμιο τον υποδέχθηκαν με δάκρυα στα μάτια ο πατέρας του Σωκράτης, ο αδελφός του Φώτης και η κοπέλα του Ζιντάνα. Μιλώντας στους δημοσιογράφους, ο Χάρης Νικολαΐδης ευχαρίστησε όσους του συμπαραστάθηκαν. «Τα ελλαδικά μέσα ενημέρωσης, τα κυπριακά, ο λαός της Ελλάδας και της Κύπρου, ο απανταχού Ελληνισμός αλλά και ο πολιτικός κόσμος των δυο χωρών μου συμπαραστάθηκαν. Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η συμπαράσταση της ομογένειας της Αυστραλίας. Δεν έχω λόγια για να εκφράσω τις ευχαριστίες μου και την ευγνωμοσύνη μου» κατέληξε ο ομογενής.

Ρενάτα Γρυπάρη

ΠΗΓΗ: COSMO.GR

Τον Χάρη Νικολαϊδη τον είχα δει αρκετές φορές στις ειδήσεις σε άθλια κατάσταση, στα μπουντρούμια της φυλακής της Ταϊλάνδης να περιγράφει τις συνθήκες κράτησης του και να κάνει έκκληση για βοήθεια… Φαινόταν σαν να ζούσε ένα εφιάλτη του παρελθόντος. Δύσκολο να φανταστεί κάποιος ότι συμβαίνουν και σήμερα αυτά τα πράγματα… Καταδικάστηκε για ένα βιβλίο που έγραψε. Δυσφήμιση λέει του πρίγκιπα και διαδόχου της Ταϊλάνδης . Θα ήταν καλό αυτό το βιβλίο να κυκλοφορήσει για να δούμε τι ακριβώς έγραφε.

Άκουγα τον Χαρη Νικολαίδη σήμερα το πρωί σε τηλεφωνική επικοινωνία του με το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου. Σε ερώτηση του δημοσιογράφου τι σκέφτεται για το μέλλον, δεν άντεξε. Ένας κόμπος του έφραξε το λαιμό. Η φόρτιση του ήταν μεγάλη. Τα σημάδια της δοκιμασίας του φαίνεται πως δύσκολα θα ξεθωριάσουν…

ΜΙΛΑΝ ΚΟΥΝΤΕΡΑ

Τα πάντα μετρούν στην καθημερινότητά μας γιατί ζούμε μόνο μία φορά


Ο Μίλαν Κούντερα γεννήθηκε το 1929 στο Μπρνο της Τσεχοσλοβακίας. Καταγόταν από μεσοαστική οικογένεια και ο πατέρας του, επιφανής μουσικολόγος και πιανίστας, ήταν μαθητής του διάσημου συνθέτη Λέος Γιάνατσεκ. Αρχικά ο Κούντερα έκανε σπουδές στη λογοτεχνία και στην αισθητική στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου, σύντομα όμως μετεγγράφεται στην Ακαδημία Εφαρμοσμένων Τεχνών της Πράγας για να σπουδάσει σκηνοθεσία του κινηματογράφου και τεχνική του σεναρίου. Το 1948 έγινε μέλος της Νεολαίας του Κομμουνιστικού Κόμματος Τσεχοσλοβακίας αλλά διαγράφηκε δύο χρόνια αργότερα για «αντικομματική δραστηριότητα». Το περιστατικό υπήρξε η αφορμή να γράψει χρόνια αργότερα το Αστείο, το μυθιστόρημα που τον έκανε γνωστό σε όλο τον κόσμο. Ο συγγραφέας έγινε δεκτός ξανά στο κόμμα το 1956, για να διαγραφεί εκ νέου το 1970. Ενθερμος οπαδός τού Ντούμπτσεκ και επί χρόνια υποστηρικτής ενός σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο, έφτασε στο σημείο να διαφωνήσει δημοσία με τον Χάβελ. Ωστόσο, το 1975, αναγκάστηκε να φύγει στη Γαλλία, όπου απέκτησε τη γαλλική υπηκοότητα πέντε χρόνια αργότερα. Σήμερα ζει στο Παρίσι και τα περισσότερα κείμενά του τα γράφει απευθείας στα γαλλικά.
Το έργο του Κούντερα ανήκει στη μεγάλη παράδοση του κεντροευρωπαϊκού μυθιστορήματος μαζί με εκείνο του Μούζιλ, του Μπροχ, του Γκομπρόβιτς και του Κάφκα. Τα σπουδαιότερα πεζογραφήματα του Κούντερα είναι: Το αστείο, Το βιβλίο του γέλιου και της λήθης, Η άγνοια, Η αθανασία, Η ζωή είναι αλλού, Το βαλς του αποχαιρετισμού και Η αβάσταχτη ελαφρότητα του Είναι. Η υπόθεση του τελευταίου - και του δημοφιλέστερου - εκτυλίσσεται κατά την περίοδο της Άνοιξης της Πράγας του 1968, η οποία οδήγησε στην εισβολή των Σοβιετικών την ίδια χρονιά.
Ο κεντρικός του ήρωας, ο Τόμας, επιτυχημένος γιατρός, ασκεί κριτική στο πολιτικό σύστημα με αποτέλεσμα να χάσει τη θέση του. Οι άλλοι σημαντικοί χαρακτήρες του μυθιστορήματος είναι η Τερέζα, σύζυγος του Τόμας και καλλιτεχνική φωτογράφος, η ερωμένη του Σαμπίνα, που θέλει να αποτεφρωθεί μετά τον θάνατό της, και ο εραστής τής Σαμπίνας Φραντς, καθηγητής πανεπιστημίου, βυθισμένος στα βιβλία του, ο οποίος προσπαθεί να απαλλαγεί από το κιτς τής συζύγου του Μαρί-Κλοντ αλλά κατά ειρωνική τύχη πεθαίνει μπροστά της.
Το βάρος της ζωής και η αξία της ζωής για τον καθένα από τους παραπάνω χαρακτήρες είναι διαφορετικά, η ζωή όμως για τον Κούντερα έχει μιαν «αβάσταχτη ελαφρότητα». Και αφού ζούμε μόνο μία φορά, τα πάντα μετρούν στην καθημερινότητά μας και στον τρόπο που τη βιώνουμε. Γι' αυτό και η ζωή αποκτά ένα άλλο βάρος για τον Τόμας που νιώθει ότι κάλλιστα θα μπορούσε να την αλλάξει με μιαν άλλη. Οι τέσσερις πρωταγωνιστές ζουν τέσσερις ζωές και ωστόσο συνθέτουν έναν κόσμο που στο τέλος παρουσιάζεται ενιαίος αλλά πεπερασμένος, βαρύς παρά την ελαφρότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, ένας κόσμος που φεύγει και δεν επιστρέφει. Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι στην Αβάσταχτη ελαφρότητα του Είναι επιβεβαιώνεται με πολύ πιο πειστικό τρόπο από όσο στα περισσότερα έργα του Σαρτρ ο αφορισμός τού τελευταίου ότι «η ύπαρξη προηγείται της ουσίας».
ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΒΙΣΤΩΝΙΤΗΣ

ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ

Μίλαν Κούντερα, «Το αστείο»

Μίλαν Κούντερα, «Το αστείο»

Το κωμικό στοιχείο εμπεριέχεται σε κάθε είδος εξουσίας, όπως και σε πολλές μορφές ατομικής και κοινωνικής συμπεριφοράς. Αλλωστε από τον τρόπο με τον οποίο οι παρενέργειές του επεκτείνονται στη συνείδηση και στον ψυχικό βίο εξαρτάται συχνά και η εικόνα που σχηματίζουμε για τον κόσμο. Επομένως η διακωμώδηση, ως πράξη ατομικής απελευθέρωσης εξ ορισμού, είναι αδύνατο να μείνει χωρίς συνέπειες. Ο σημερινός αναγνώστης διαβάζοντας το Αστείο του Μίλαν Κούντερα αυτό πρωτίστως εισπράττει. Οταν το βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε το 1967, την περίοδο της Ανοιξης της Πράγας, θεωρήθηκε το σημαντικότερο μεταπολεμικό πολιτικό μυθιστόρημα που κατήγγελλε το σοβιετικό σύστημα και τον συναφή ολοκληρωτισμό χωρίς να καταφεύγει στα φτηνά τεχνάσματα της προπαγάνδας αλλά μόνο στην ευφυή - και αυθεντικά πεζογραφική - υπόθεσή του: ο κεντρικός ήρωας, ο 20χρονος Λούντβιχ Γιαχν, στέλνει στη φίλη του μια κάρτα όπου αστεϊζόμενος της γράφει: «Ο οπτιμισμός είναι το όπιο του λαού. Το υγιές πνεύμα βρωμάει βλακεία. Ζήτω ο Τρότσκι». Από εδώ και πέρα η ζωή του παίρνει τον κατήφορο. Η φίλη του δεν καταλαβαίνει από αστεία. Τον ίδιο τον διαγράφουν από το κόμμα. Στον στρατό τον στέλνουν σε τάγμα ανεπιθύμητων και υπηρετεί τη θητεία του δουλεύοντας στα ορυχεία, όπου και μένει τρία επιπλέον χρόνια, «εθελοντικά». Το μέλλον του, η ιστορία της ζωής του, είχε σχεδιαστεί πάνω σε ένα αστείο, σε ένα λάθος, τις συνέπειες του οποίου θα πρέπει να εξαλείψει πάση θυσία. Τόσο ο ίδιος όσο και τα υπόλοιπα κεντρικά πρόσωπα της αφήγησης (ο Γιάροσλαβ, η Ελενα, ο Κόστκα) γίνονται άλλοι άνθρωποι, δηλαδή εκείνοι που όντως ήταν αλλά δεν το ήξεραν.

Την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου οι μυστικές υπηρεσίες της Δύσης πίστευαν ότι μόνο εν ονόματι της θρησκείας ήταν δυνατόν να αναληφθεί οποιαδήποτε εκστρατεία εναντίον του κομμουνισμού. Αλλά στο μυθιστόρημα του Κούντερα, όπου τα καφκικά και τα φροϋδικά στοιχεία αφθονούν ορίζοντας και το πεδίο των ατομικών σχέσεων, η θρησκεία εμφανίζεται ως αρνητικό της ιδεολογίας - και αντιστρόφως. Αυτό προκύπτει από τη διαδικασία των απανωτών σχολιασμών - βασικό γνώρισμα της πεζογραφικής τέχνης του Κούντερα. Η διαδικασία αυτή προωθεί και δεν επιβραδύνει ούτε στιγμή την αφήγηση. Τα σχόλια είναι δραστικά, αναφέρονται πάντα στο παρόν, έστω και αν αντλούνται από το παρελθόν, και σε κανένα σημείο δεν λειτουργούν απολογιστικά. Αντιθέτως, δυναμώνουν τις περιγραφές πλουτίζοντάς τες με το εσωτερικό νόημα που υποκρύπτει κάθε αναπαράσταση. Είναι το υπόστρωμα της θέας, όπου θεμελιώνεται ο μύθος και όπου το θέμα συναντά το νόημά του.

Η ειρωνεία, η αμφιθυμία, η δυσθυμία και η διπλή κίνηση στον χρόνο (από την ατομική ζωή στο κοινωνικό γίγνεσθαι και αντιστρόφως) αποτελούν αδιαμφισβήτητα χαρακτηριστικά της αφηγηματικής όσμωσης και της διάβρωσης του λόγου από μια σειρά αιτίων που καταρρακώνονται εξαιτίας των γεγονότων. Ο συγγραφέας μέσω των ηρώων του χαμογελά και μορφάζει ταυτοχρόνως. Ετσι η ειρωνεία συνιστά και μορφή σωτηρίας. Ο αναπόφευκτος κυνισμός τρέφει τη μελαγχολική σκιά, τον άλλο εαυτό, την άλλη ζωή, το πικρό γέλιο, κυρίαρχο σε όλο το έργο του Κούντερα. Το Αστείο είναι σημαντικό μυθιστόρημα όχι μόνο καθαυτό αλλά και επειδή θέτει όλα τα ζητήματα που θα αποτελέσουν τις θεματικές περιοχές των κατοπινών του έργων. Εδώ αναπτύσσονται για πρώτη φορά στις πολιτικές παρυφές οι υπαρξιακές παράμετροι του άγχους: η αφασία και η λήθη μέσα από την οποία αλιεύουμε τις αναμνήσεις και τον κλεμμένο μας χρόνο. Επιπλέον, καθώς υπάρχουν τέσσερις αφηγητές, πρόκειται για το πρώτο «τζαζ» μυθιστόρημα της Ευρώπης, το οποίο μάλιστα δεν αφίσταται του ρεαλιστικού του πυρήνα. Είναι σαν να γράφτηκε σήμερα.

ΠΗΓΗ: dimentes12

Δειλός ή απλώς αθώος ο Μίλαν Κούντερα;

Διχάζει έγγραφο που θέλει τον συγγραφέα να είναι χαφιές της Ασφάλειας

Τελικά υπήρξε ή όχι καταδότης ο Μίλαν Κούντερα; Και αν υπήρξε, αν πράγματι κατέδωσε το 1950 έναν κατάσκοπο της Δύσης στην τσεχοσλοβακική αστυνομία, πόση σημασία μπορεί να έχουν όλα αυτά σήμερα; Η σύζυγος του φερόμενου ως θύματος και ένας παλιός φίλος του φερόμενου ως θύτη καταθέτουν τις απόψεις τους.

«Δεκατέσσερα χρόνια από τα νιάτα του στα γκουλάγκ, να εξορύσσει ουράνιο για τις ατομικές βόμβες του Κρεμλίνου, και κατόπιν δεκαετίες κορτιζόνης και εξουθενωτικών θεραπειών: να τι έπαθε ο Μίροσλάβ μου από εκείνη την καταγγελία και τι μένει σήμερα από τη ζωή του. Μπορεί να ήταν ο Κούντερα ο καταδότης. Και λοιπόν; Τι αλλάζει; Ποιος θα ξαναδώσει εκείνα τα 14 χρόνια στον σύζυγό μου;». Η Μαρκέτα Ντβοράτσεκ Νόβακ ταλαντεύεται μεταξύ παραίτησης και οργής. Ο σύζυγός της, Μίροσλαβ Ντβοράτσεκ, ήταν 22 ετών όταν συνελήφθη από τη μυστική αστυνομία. Ο νεαρός πιλότος είχε εγκαταλείψει την Τσεχοσλοβακία μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους κομμουνιστές το 1948, στη Γερμανία όμως όπου κατέφυγε τον στρατολόγησαν Αμερικανοί πράκτορες της αντικατασκοπίας, οι οποίοι τον έστειλαν πίσω στην πατρίδα του.

Η βαλίτσα
Σύμφωνα με το τσεχικό Ινστιτούτο για τη Μελέτη Ολοκληρωτικών Καθεστώτων, στις 14 Μαρτίου του 1950 ο Ντβοράτσεκ άφησε μια βαλίτσα στο δωμάτιο μιας φοιτήτριας, της Ίβα Μίλιτκα, στην Πράγα. Η Μίλιτκα είπε στον φίλο της, Μίροσλαβ Ντλασκ, να μην την επισκεφθεί εκείνο το βράδυ. Ο Ντλασκ, πιθανώς από ζήλεια, το είπε στον φίλο του, 21χρονο φοιτητή τότε, Μίλαν Κούντερα. Κι αυτός, σύμφωνα πάντα με το τσεχικό ινστιτούτο, το οποίο επικαλείται ένα έγγραφο της αστυνομίας από την εποχή εκείνη, κατέδωσε τον Ντβοράτσεκ στην αστυνο- μία. Ο Ντβοράτσεκ θα μπορούσε να είχε καταδικαστεί σε θάνατο, αντ΄ αυτού καταδικάστηκε σε 22 χρόνια φυλάκιση για λιποταξία, κατασκοπεία και προδοσία- τελικά εξέτισε τα 14. Σήμερα, 80 χρόνων πια, ζει στη Σουηδία. Πρόσφατα υπέστη εγκεφαλικό, η σύζυγός του, η Μαρκέτα, είναι, όπως λέει, «η φωνή του». «Δεν με εκπλήσσει η αποκάλυψη, εκείνα τα χρόνια όλοι οι διανοούμενοι που αργότερα έγιναν μεταρρυθμιστές και αντικαθεστωτικοί ήταν πεπεισμένοι κομμουνιστές», λέει. «Τουλάχιστον ο Γκίντερ Γκρας, έστω και αργά, ομολόγησε ότι ήταν στα SS όταν ήταν νέος. Αλλά κάποιοι άλλοι είναι δειλοί», συνεχίζει.

Δειλοί ή απλώς αθώοι; Ο Κούντερα εκδιώχθηκε το 1970 από το Κόμμα λόγω της κριτικής που ασκούσε και από το 1975 ζει στο Παρίσι. Προχθές έσπασε τη σιωπή του για να διακηρύξει την αθωότητά του. «Δεν γνωρίζω καν αυτόν τον άνθρωπο», δήλωσε. Ένας παλιός φίλος του ωστόσο πιστεύει ότι το βιβλίο «Η ζωή είναι αλλού», όπου ο Κούντερα αφηγείται την ιστορία ενός νεαρού συγγραφέα που γίνεται καταδότης, ίσως να είναι και αυτοβιογραφικό.

Ηθική υποχρέωση
«Πίστευα πάντα πως ο Κούντερα γνώριζε πολύ καλά την ιστορία του καταδότη για τον οποίο μιλά σε αυτό το βιβλίο», λέει ο Μίλαν Ούχντε, καθηγητής τσεχικής λογοτεχνίας σήμερα, πρόεδρος του Κοινοβουλίου την εποχή της Άνοιξης της Πράγας, επί Ντούμπτσεκ. Με τον Κούντερα γνωριζόταν καλά, υπήρξαν συμφοιτητές, γείτονες. Δηλώνει πως η αποκάλυψη τον τάραξε, υπερασπίζεται όμως τον φίλο του. «Αμφιβάλλω για την απόλυτη αξιοπιστία του εγγράφου, ο Κούντερα του 1950 όμως πιθανόν πράγματι να κατέδιδε, καλή τη πίστη, κάποιον που θεωρούσε εχθρό του σοσιαλισμού. Πιστεύαμε ειλικρινά στον σοσιαλισμό, στην ηθική υποχρέωση να καταγγέλλουμε όποιον απειλούσε ένα σχέδιο κοινωνικής δικαιοσύνης, μπορεί να το έχω κάνει κι εγώ.

Σήμερα είναι εύκολο να κατηγορούμε. Οι νέες γενιές ζουν μέσα στην ελευθερία. Αυτό που σήμερα μοιάζει με ρουφιανιά όμως τότε φαινόταν αγνός πολιτικός αγώνας». Τελικά, το μόνο βέβαιο είναι αυτό που είχε πει κάποτε στον Ίαν Μακ Γιούαν ο ίδιος ο Μίλαν Κούντερα: «Ξαναγράφουμε διαρκώς τη βιογραφία μας, και δίνουμε διαρκώς στα πράγματα νέα σημασία».

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Κίττυ Ξενάκη

ΠΗΓΗ : ΤΑ ΝΕΑ

Μισέλ Ονφρέ - Η αναζήτηση των ηδονών. Δημιουργία ενός ηλιακού ερωτισμού

Αφήστε τα σώματα να ανθήσουν

Ο γάλλος φιλόσοφος Μισέλ Ονφρέ καταγγέλλει τον χριστιανισμό ότι μόλυνε τη σεξουαλική ζωή και προτείνει ως αντίδοτο τον ερωτισμό τού κάμα-σούτρα

της κατερινας δαφερμου | Κυριακή 8 Φεβρουαρίου 2009

μισέλ ονφρέ
Η αναζήτηση των ηδονών. Δημιουργία ενός ηλιακού ερωτισμού
Μετάφραση Θεοδώρα Καραβάτζη, Δήμητρα Γεράση, Εκδόσεις Εξάντας, 2008, σελ. 192, τιμή 24 ευρώ


Aυτό το βιβλίο δεν ενδείκνυται για ανθρώπους με παγιωμένες απόψεις. Ο γνωστός γάλλος φιλόσοφος Μισέλ Ονφρέ στο τελευταίο του έργο Η αναζήτηση των ηδονών προτείνει μια ριζική επανάσταση η οποία, σε μια ιδανική κατάσταση, θα μπορούσε να οδηγήσει στην επανίδρυση της σύγχρονης κοινωνίας. Μια επανάσταση που δεν πραγματοποιείται με τα όπλα αλλά με την αλλαγή και την απελευθέρωση της βασικής κοινωνικής μονάδας, του ατόμου, από τα δεσμά του. Η πραγματική φυλακή του ανθρώπου είναι η στρεβλή του σχέση με το σώμα και η πραγματική ελευθερία δεν μπορεί να έλθει παρά μόνο από μέσα μας, μέσω του σεξ.

Οσο ουτοπικό ή ιδεαλιστικό και αν αυτό ακούγεται, ο Ονφρέ μιλάει με όρους του πραγματικού. «Η ομολογία μιας αξιοθρήνητης σεξουαλικής ζωής δεν γίνεται παρά μόνο στις πιο ακραίες περιπτώσεις, όταν ο πόνος μάς αναγκάζει να ξαπλώσουμε στο ντιβάνι ενός ψυχαναλυτή, να σπρώξουμε την πόρτα του γραφείου ενός σεξολόγου, να καταναλώσουμε πλήθος αντικαταθλιπτικών, αγχολυτικών ή υπνωτικών, γυρεύοντας τον ανέφικτο τεχνητό παράδεισο μέσω μιας επαρκούς χρήσης του σεξουαλικού σώματος».

Πέρα λοιπόν από μια δριμεία κριτική στον χριστιανισμό, όπου εντοπίζεται η μόλυνση της σεξουαλικής ζωής και της φυσικής ισορροπίας του ατόμου, και μια επανεξέταση των Φρόιντ και Ράιχ, ο Ονφρέ προτείνει ως αντίδοτο τον ηλιακό ερωτισμό του κάμα-σούτρα και τελικά οδεύει προς την κατασκευή μιας νέας θεωρίας περί αισθησιακού Διαφωτισμού. Το φως ενσταλάζεται πρώτα στο σώμα και ύστερα στο πνεύμα, που πλέον χαλαρωμένο και συμφιλιωμένο με τα άλλα σώματα γύρω του και με τη φύση μπορεί να συνυπάρξει μαζί τους εν ειρήνη.

Ο μηδενισμός της σάρκας
Ισως σκεφτείτε ότι ο σύγχρονος άνθρωπος δεν καθορίζεται πια από τις διδαχές του χριστιανισμού. Ο Ονφρέ μάς πείθει για το αντίθετο. Απόλυτη πειθαρχία, περιφρόνηση του σώματος στο καθημερινό πρόγραμμα, εξάσκηση στην υπακοή και την υποταγή, έλεγχος της γνώσης, αδιαφορία για παιγνιώδεις μορφές μάθησης. «Οι άνθρωποι ρούφηξαν το χριστιανικό γάλα από το στήθος της κοινωνίας στην οποία γεννήθηκαν». Τότε τα συμπεράσματα για τον δυτικό άνθρωπο είναι αποκαρδιωτικά. Διότι η πιο τολμηρή εκδοχή του ιουδαιοχριστιανικού έρωτα, το Ασμα Ασμάτων, αποτελεί ύμνο στην απόλαυση της εγκράτειας και οδηγεί κατευθείαν στον μηδενισμό της σάρκας.

Είμαστε ψυχροί, ασθενικοί και αγχώδεις διότι έχουμε οικοδομήσει μια εντελώς αφύσικη σχέση με το σώμα μας και με το σώμα των άλλων. «Ο χριστιανισμός αρνήθηκε το σώμα, τα σώματα, απαίτησε την αγαμία, την εγκράτεια, την αγνότητα. Θεωρητικοποίησε το μίσος κατά των γυναικών, έχτισε ένα εννοιολογικό οικοδόμημα αντιφεμινιστικό και φαλλοκρατικό. Στιγμάτισε δημοσίως την επινόηση της ευφυΐας, ένα προϊόν που σφραγίστηκε ρητά από την Εύα. Δόξασε το άρρωστο, ακρωτηριασμένο, βασανισμένο, εξευτελισμένο σώμα. Απόλαυσε το μαρτύριο. Μετέτρεψε τη σεξουαλικότητα σε κατάρα. Καταδίωξε μέχρι θανάτου κάθε εραστή της ζωής, κάθε αγάπη για το σώμα, κάθε ενθουσιασμό για τη ζωή (...) διακήρυξε τη μη καθαρότητα των γυναικείων οργάνων, αυτών των απαράμιλλων ανθών της σάρκας. Απαγόρευσε τα μοναδικά χάδια, τα φιλιά του φωτός, τις σαρκικές τρυφερότητες, το μοίρασμα των ηδονών. Εφηύρε έναν νυχτερινό έρωτα που μέσα στο σκοτάδι του τα σώματά μας συνεχίζουν να κείτονται σαν μέσα σε ένα σάβανο χωρίς αρώματα».

Παραμένουμε ερωτευμένοι με το απονεκρωμένο σώμα του μυθικού Ιησού, ένα σώμα που δεν τρώει, που δεν πίνει, δεν απολαμβάνει τον έρωτα. Και φθάνουμε (μέσω του Παύλου από την Ταρσό, στη διδασκαλία του οποίου βασίζεται ο χριστιανισμός) στην πρόταση της μίμησης ενός δεύτερου προτύπου, του σώματος του Χριστού, δηλαδή ενός πτώματος. Με άλλα λόγια, ο χριστιανός καλείται «να ζήσει κατά το δυνατόν σύμφωνα με αυτόν τον θανατηφόρο, θανατοφιλικό, εξιλεωτικό κανόνα. Κάθε ύπαρξη που τίθεται υπό το σύμβολο του Γολγοθά, του Σταυρού, του Πάθους, της Σταύρωσης, επισπεύδει το ένδοξο πεπρωμένο». Ο μηδενισμός της σάρκας φθάνει σε μας και από τον Σαντ και ύστερα με τον Μπατάιγ, δύο απρόσμενους υποστηρικτές του χριστιανικού νυχτερινού έρωτα. Ο Μαρκήσιος ντε Σαντ επιδιώκει μια εντελώς εγωιστική απελευθέρωση της σάρκας, ενώ για τον Μπατάιγ η ηδονή ενεργοποιείται με την αγωνία, η ερωτική πράξη με τη θυσία, ο οργασμός με τη θλίψη, η εκσπερμάτιση με την αγωνία του θανάτου, η απόλαυση με τον πόνο, η γυναίκα με τον βιασμό. Ολα παραλλαγές του ίδιου μοτίβου: κάθε πόθος κινητοποιεί την επιθυμία του φόνου.

Ο Μισέλ Ονφρέ, φοιτητής ακόμη, διαβάζοντας για την Ελλάδα και τη Ρώμη ανακάλυψε βιβλία που έδιναν τη δυνατότητα για μια ενασχόληση με την «τέχνη του έρωτα» με μη χριστιανικό τρόπο. Ετσι βρέθηκε μπροστά στο κάμα-κάλα, με υπότιτλο «Φιλοσοφική ερμηνεία των ινδουιστικών ερωτικών γλυπτών».

Ο ινδικός ηλιακός έρωτας
Το ερωτικό μάθημα ξεκινάει από αυτά τα γλυπτά των ινδικών ναών. Φιλιά, πεολειχίες, ομαδικές συνουσίες, ακροβατικά συμπλέγματα, αυνανισμοί. Το μοναδικό αντίδοτο στην απονεκρωμένη, καταπιεσμένη, όλο ταμπού σεξουαλικότητα της Δύσης. Στην ινδική εικονογραφία το γυναικείο στήθος είναι χυτό, διογκωμένο, προκλητικό, στρογγυλό σαν τον κόσμο, προκαλεί το χέρι του άνδρα να το χαϊδέψει, όχι το στόμα το βρέφους να το θηλάσει. Η εξύμνηση της ζωής, η συντροφικότητα των σωμάτων, η θετικότητα της ηδονής, η φυσική έκσταση, οι γυναίκες συνένοχοι, οι δυνατότητες του σπέρματος, «όλα οδηγούν σε ένα είδος οικοσοφίας, παγκόσμιας, κοσμικής σοφίας, όπου τα μέρη της φύσης συνυπάρχουν αρμονικά σε μια μεγάλη σπινοζική Ενότητα».

Ο ινδουιστικός πολυθεϊσμός παραπέμπει πάντα σε μια άφατη δύναμη που γίνεται αντιληπτή από το σώμα και ασκείται πνευματικά μέσω του ερωτισμού. Μπορεί το κάμα-σούτρα να είναι ένα διάσημο βιβλίο κυρίως λόγω των απεικονίσεων απίστευτα δύσκολων σεξουαλικών στάσεων, αλλά η σημασία του βρίσκεται αλλού. Διδάσκει ουσιαστικά μια ερωτική πνευματικότητα της ζωής που βρίσκει την εφαρμογή της στη σεξουαλική πράξη: την κατασκευή ενός σώματος που συνεργάζεται με τη φύση, τη δημιουργία μιας απόλαυσης για δύο, το ενδιαφέρον για τον άλλον, τις απαραίτητες αρετές: λεπτότητα, προνοητικότητα, γλυκύτητα, στοργή, επινοητικότητα, φαντασία. Αυτή η ινδική ισότητα υπαρξιακής μεταχείρισης ανδρών και γυναικών δεν απαλείφει τις διαφορές. Αντιθέτως, μας κάνει να σκεφτούμε τις διαφορές σε σχέση με τη φυσιολογία του καθενός.

ΠΗΓΗ: ΤΟΒΗΜΑ 8/2/2009



H φωτογραφία είναι από τη Συλλογή Marlyn

www.anobii.com

Νίκο, φίλοι όλοι,

ξέρετε το www.anobii.com ; είναι ένα social network για όσους αγαπάνε τα βιβλία. Δίνει την δυνατότητα να καταχωρήσετε τα βιβλία σας, έτσι όχι μόνο θα μπορέσετε να έχετε ένα πλήρη κατάλογο των βιβλίων σας, έχοντας πάντα υπό έλεγχο αυτά που διαβάσατε, αυτά που θα διαβάσετε, κλπ αλλά μπορείτε επίσης να γράφετε ένα σχόλιο για το κάθε βιβλίο, να δείτε ποιος και πόσους έχουν διαβάσει το ίδιο βιβλίο, είναι εύκολο να δημιουργήσεις ομάδες αναγνωστών για την ανταλλαγή απόψεων και συμβουλών για τα βιβλία, και πολλά άλλα.

Εγώ είμαι εγγεγραμμένη και προσπαθώ να "ελληνικοποιήσω" λίγο το σαίτ, αλλά ακόμα οι ελληνόφωνοι είναι λίγοι. Αν θέλετε να εγγραφτείτε και εσείς (είναι εντελώς δωρεάν) θα είναι πολύ ωραίο να δημιουργήσουμε εκεί ένα "ελληνικό αναγνωστήριο" :-) αν θέλετε να δείτε την βιβλιοθήκη μου, είναι στην διεύθυνση

http://www.anobii.com/giusdil

και εδώ:

http://www.anobii.com/conusltatio

είναι ο εικονικός χρήστης "το λίκνο" που δημιούργησα για να συγκεντρώσω όλα τα ελληνικά βιβλία που υπάρχουνε στην βάση δεδομένων του anobii ως τώρα. Συγγνώμη για την «διαφήμιση», αλλά είναι μόνο προς όφελος της αγάπης του βιβλίου



Σημειωση: η αναρτηση αυτή έγινε για την giuseppina alias ZiaPupa

Οι εννέα πεζογράφοι που πούλησαν περισσότερο το 2008 Τα δημοφιλέστερα βιβλία του δωδεκαμήνου που πέρασε

Η Λένα Μαντά, ο Νίκος Θέμελης και η Μάρω Βαμβουνάκη αποτελούν την τριάδα των δημοφιλέστερων συγγραφέων για το 2008. Συνολικά 500.000 αντίτυπα των εννέα πρώτων σε πωλήσεις συγγραφέων δίνουν το ποσοτικό στίγμα της ελληνικής λογοτεχνικής παραγωγής. Το περιοδικό «Διαβάζω» παραμένει ο μοναδικός φορέας που συγκεντρώνει στοιχεία, όσον αφορά τις πωλήσεις βιβλίων.

Πήραμε τον κατάλογο, που αναφέρεται στο 20% του μεριδίου της αγοράς, και κατόπιν ζητήσαμε από τους εκδότες να μας πουν ακριβείς αριθμούς. Έτσι τα νούμερα που παρατίθενται είναι κατά δήλωση των εκδοτικών επιχειρήσεων.

Αναφερόμαστε σε σύνολο πωλήσεων μέσα στο έτος, ενώ τα βιβλία δεν έχουν την ίδια διάρκεια παραμονής στην αγορά. Για παράδειγμα, τα βιβλία του Βασίλη Αλεξάκη και της Λένας Μαντά βρίσκονται στις προτιμήσεις των αναγνωστών περισσότερο από έναν χρόνο, όμως εμείς καταγράφουμε μόνο τις πωλήσεις εντός του έτους. Ο Νίκος Θέμελης βρίσκεται πολύ ψηλά με βιβλίο που κυκλοφόρησε στις 20 Οκτωβρίου 2008. Να υπογραμμίσουμε επίσης ότι οι κλασικές αξίες των αναγνωστών δεν αλλάζουν: ο Πέτρος Μάρκαρης και η Ευγενία Φακίνου, δοκιμασμένοι στον χρόνο, παραμένουν ψηλά. Τέλος προκαλεί εντύπωση το ότι στα βιβλία λογοτεχνίας με εμπορική επιτυχία συγκαταλέγονται και βιβλία που έχουν γραφτεί από πρόσωπα αναγνωρίσιμα, όχι όμως με τη συγγραφική ιδιότητα: Γιάννης Παπαμιχαήλ και Κωνσταντίνος Τζούμας.

1. Λένα Μαντά (139.000 αντίτυπα, Εκδόσεις Ψυχογιός)

Η Λένα Μαντά είναι η απόλυτη σταρ των πωλήσεων. Καταλαμβάνει την πρώτη και τη δεύτερη θέση στη λίστα των ευπωλήτων, με τα βιβλία της «Το σπίτι δίπλα στο ποτάμι» (70.000 αντίτυπα) και «Η άλλη πλευρά του νομίσματος» (69.000 αντίτυπα). Όχι μόνο βρίσκεται στην πρώτη θέση με ένα παλιό βιβλίο που εξακολουθεί να πουλάει (έχοντας φτάσει πλέον τις 154.000), αλλά και με το καινούργιο βιβλίο της βρίσκει άλλη μία θέση στους πρώτους. Γυναικεία ζητήματα με συνειδητά ελαφρά προσέγγιση.

2. Νίκος Θέμελης (60.000 αντίτυπα, Εκδόσεις Κέδρος)

Και πέρυσι έτσι είχε διαμορφωθεί ο κατάλογος, με τον Νίκο Θέμελη να είναι στη δεύτερη θέση. Συγγραφέας που έχει την εκτίμηση της κριτικής, καταφέρνει με κάθε τίτλο να κρατά το κοινό που κέρδισε γράφοντας ιστορικό μυθιστόρημα. Στο καινούργιο βιβλίο του, «Οι αλήθειες των άλλων», γίνεται πιο τολμηρός, γράφοντας για ζητήματα που ακόμη θεωρούνται ταμπού.

3. Μάρω Βαμβουνάκη (56.000 αντίτυπα, Εκδόσεις Ψυχογιός)

Δοκιμασμένη η Βαμβουνάκη, η πρώτη που κέρδισε το δικό της κοινό και το κρατά από βιβλίο σε βιβλίο (τελευταίο της «Το φάντασμα της αξόδευτης αγάπης») με τη βοήθεια πλέον του καλού μάρκετινγκ του νέου εκδοτικού οίκου της. Ενδεικτική φράση: Αν στέρηση είναι να μην έχεις αυτό που επιθυμείς, ανικανοποίητο είναι να έχεις μεν αυτό που επιθυμείς, αλλά να μη σου προσφέρει τη γεύση που περίμενες να σου προσφέρει.


4. Δημήτρης Μπουραντάς (54.191 αντίτυπα, Εκδόσεις Πατάκη)

Ο καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Δημήτρης Μπουραντάς έχει γράψει και άλλα βιβλία, όχι όμως στο πεδίο της λογοτεχνίας αλλά του μάνατζμεντ. Η απροσδόκητη επιτυχία του στις πωλήσεις ήρθε με ένα βιβλίο, το «Όλα σου τα ΄μαθα, μα ξέχασα μια λέξη», όπου ο καθηγητής Νίκος Αλεξίου περνά στιγμές αγωνίας, γιατί δεν ξέρει, αν θα αφήσει τη σωστή κληρονομιά.


5. Βασίλης Αλεξάκης (50.000 αντίτυπα, Εκδόσεις Εξάντας)

Αμαρτωλοί καλόγεροι στο επίκεντρο της αφήγησης, στο βιβλίο «μ.χ.», αλλά η επιτυχία του Αλεξάκη δεν οφείλεται στον συσχετισμό με την επικαιρότητα. Ο δοκιμασμένος συγγραφέας πιάνει στα χέρια του το δύσκολο θέμα της σχέσης αρχαιότητας και Ορθοδοξίας και με τρόπο απροκάλυπτο αλλά χιουμοριστικό ξεμπροστιάζει τους αμαρτωλούς που υποκρίνονται τους καλούς κάτω από τα ράσα.


6. Γιάννης Παπαμιχαήλ (40.000 αντίτυπα, Εκδόσεις Λιβάνη)

Και λίγα είναι τα αντίτυπα αν σκεφθούμε πόσο δημοφιλής υπήρξε η ηθοποιός που έχει γίνει το θέμα του βιβλίου Έχω ένα μυστικό. Πρόκειται για ανάγνωσμα που εκτός από σίριαλ, το οποίο παρ΄ όλα αυτά δεν βρήκε το κοινό του, είχε τη σπάνια τύχη να διαφημιστεί από την τηλεόραση, μέσα από ενημερωτικές και κουτσομπολίστικες εκπομπές.


7. Πέτρος Μάρκαρης (35.000 αντίτυπα, Εκδόσεις Γαβριηλίδης)

Ο Πέτρος Μάρκαρης με τα χαμηλών τόνων και υψηλών απαιτήσεων βιβλία του αποδεικνύει ότι αφενός ένα καλό βιβλίο είναι δυνατόν να γίνει μπεστ σέλερ και αφετέρου ότι οι μικροί εκδοτικοί οίκοι έχουν μεγάλη δυναμική. Στον καινούργιο βιβλίο «Παλιά, πολύ παλιά» η χάρη του αστυνόμου Χαρίτου φτάνει στην Πόλη, για μια περιπέτεια αυτοβιογραφικού χαρακτήρα.

8. Ευγενία Φακίνου (29.000 αντίτυπα, Εκδόσεις Καστανιώτη)

Ένα βιβλίο για τη νίκη επί της ασθένειας με έντονα αυτοβιογραφικά στοιχεία. Η υπόθεση εκτυλίσσεται σε μια ταβέρνα την οποία επισκέπτονται χαρακτήρες από παλαιότερα βιβλία της Ευγενίας Φακίνου αλλά και υπαρκτά πρόσωπα. Το βιβλίο «Για να δει τη θάλασσα» λειτουργεί αυτόνομα, αλλά το χαίρονται περισσότερο όσοι γνωρίζουν και τα προηγούμενα βιβλία της.

9. Κωνσταντίνος Τζούμας (28.000 αντίτυπα, Εκδόσεις Καστανιώτη)

Γνωστός αθηναίος εστέτ, γνωστός στο σανίδι, γνωστός και στο ραδιοφωνικό μικρόφωνο. Οι αναγνώστες του Κωνσταντίνου Τζούμα λένε ότι στο βιβλίο του «Ως εκ θαύματος» είναι εξίσου καλός στην αυτοβιογραφική αφήγηση. Το χρονικό συνεχίζεται σε τόμο που θα κυκλοφορήσει σύντομα, με τις περιπέτειες στην Αμερική.

Βήμα,25-01-2009

Στον Νίκο Θέμελη το Βραβείο Πρωτοποριακής Δημιουργίας "Γιάννος Κρανιδιώτης"

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
Ο Όμιλος Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Κοινωνίας μας (ΟΠΕΚ) και η Επιτροπή του Βραβείου Πρωτοποριακής Δημιουργίας «Γιάννος Κρανιδιώτης»



σας προσκαλούν στην απονομή του Βραβείου Πρωτοποριακής Δημιουργίας 2008
στο συγγραφέα Νίκο Θέμελη
Η εκδήλωση θα γίνει την Τετάρτη, 25 Φεβρουαρίου 2009, ώρα 7μ.μ., στην αίθουσα εκδηλώσεων της Τράπεζας Κύπρου, Αγία Παρασκευή, Λευκωσία

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Εισαγωγικά: Λάρκος Λάρκου, πρόεδρος ΟΠΕΚ
Σκεπτικό βράβευσης: Ξένιος Ξενόπουλος, πρόεδρος Επιτροπής Βραβείου «Γιάννος Κρανιδιώτης».
Χαιρετισμός και απονομή του Βραβείου : Δημήτρης Χριστόφιας, πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ομιλία: Ο Νίκος Θέμελης θα μιλήσει για το συνολικό του έργο με την ευκαιρίατης έκδοσης του τελευταίου του μυθιστορήματος « Οι αλήθειες των άλλων ».
Συντονιστής: Παύλος Παύλου, μέλος Επιτροπής Βραβείου
Η εκδήλωση τελεί υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας Δ. Χριστόφια

«Περιπλανήθηκε έτσι σε όλα τα μέρη που σύχναζε, σαν να 'θελε να τα αποχαιρετήσει και κατέληξε στο στέκι του, στην μπαμπ του Στραντ. Σκοτεινή και άδεια τέτοια ώρα, έδειχνε αφιλόξενη και καταθλιπτική για κάθε μοναχικό επισκέπτη. Κατέβασε μια μπίρα μέχρι τη μέση για να ξεδιψάσει και τράβηξε με τα πόδια για το βιβλιοπωλείο της οδού Ράσελ. Ήταν τυχερός. Τα υπεσχημένα βιβλία τον περίμεναν όρθια στοιβαγμένα στο στενό γραφείο του βιβλιοπώλη...»
Νίκος Θέμελης, «Οι αλήθειες των άλλων», 2008
Επιτροπή βραβείου «Γιάννος Κρανιδιώτης»
Πρόεδρος: Ξένιος Ξενόπουλος
Μέλη:Λοίζος Αντωνίου, Μαρίνα Αρμεύτη, Άννα Γιάλλουρου, Αλέξανδρος Παπαναστασίου, Νίκος Περιστιάνης, Παύλος Παύλου, Ανδρέας Στυλιανού
Την εκδήλωση στηρίζουν τα βιβλιοπωλεία «ΠΑΡΓΑ»
Τηλέφωνα Επικοινωνίας: +35722336933, +35799452049, +35799657514
ΠΗΓΗ: ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ